Festiwal Teatrów Lalek. Dzień siódmy
"Dzieje sławnego Rodryga" na XV Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek "Spotkania" w Toruniu. Pisze Emilia Adamiszyn z Nowej Siły Krytycznej.
Spektakl "Dzieje sławnego Rodryga" Mariana Pecki, wyreżyserowany w Teatrze Lalki i Aktora w Opolu zakończył festiwal mocnym akcentem. Opowieść o średniowieczu, rycerzach, pieśniach i kronikach stała się pretekstem do rozważań na temat sławy.
Rodryg, młody rycerz, paź na dworze potężnego króla, pragnie, aby imiona jego i jego żony Róży stały się nieśmiertelne. Sposób jest tylko jeden, muszą zostać odnotowane w kronice. Konflikt napędzający całą opowieść zbudowany został ze zderzenia dwóch postaw. Rodryg, młody i szlachetny rycerz szukający sławy spotyka Kronikarza, tajemniczego, podstępnego, złego. Kronikarz namawia rycerza do zdrady i przejęcia władzy. Tylko poprzez ten czyn, imię Rodryga, już jako króla, zostanie zapisane. Spotkanie stanie się dla rycerza doświadczeniem gorzkim i bolesnym. Kronikarz pozwoli mu zajrzeć do księgi, w której odnotowane są zabójstwa, oszustwa, wojny, epidemie, w końcu akty terrorystyczne dwudziestego pierwszego wieku. Okazuje się, że między sławą a zbrodnią postawiony jest znak równości. Rycerz przejdzie długą drogę zanim zrozumie, że dobra sława to pamięć najbliższych.
Spektakl, utrzymany w nastroju podniosłym, ponurym, baśniowym, pokazuje średniowiecze jako czasy mroczne, jako epokę prapoczątku i ustanawiania porządku w pomiarze czasu i spisywaniu dziejów. Oszczędna scenografia, nawiązująca do średniowiecza, sprowadza się do drewnianego wozu, wykorzystywanego wielofunkcyjnie, aby zasugerować rożne przestrzenie. Podobnie lalki, ciosane w drewnie, przywołują prostotę i surowość tamtych czasów. W planie lalkowym prowadzone są sceny spotkań Rodryga z Różą i Kronikarzem. Kontrapunkt dla scen z lalkami - lirycznymi, o atmosferze tajemnicy i skupienia, stanowią te, rozgrywane w planie aktorskim. Aktorzy poprzez narrację opartą o rozbudowaną plastykę ruchu dopowiadają historię Rodryga. Choreografia uwzględnia zarówno budowane żywych rzeźb (przykładem jest piękna wizualnie kompozycja z ciał aktorów sugerująca tykający zegar), jak i dynamicznie prowadzone działania nawiązujące do tańca czy walki. Spowolnione ruchy obrazowały próżnię, gdy czas nie istniał i nic nie mogło się wydarzyć. Wyeksponowanie fizyczności aktorów podkreślało dramatyzm i powagę rozgrywanych scen. Przyspieszyły one rytm poetycko snującej się opowieści z zamierzchłych czasów.
Kostium średniowiecza posłużył jako pretekst do podjęcia refleksji na tematy całkiem współczesne, dotyczące kariery, sukcesu, władzy, sławy i sposobów ich osiągania. To wielka odwaga zrobić spektakl adresowany do dzieci, utrzymany w nastroju pełnym powagi i zadumy, dotykający trudnych i ważnych problemów. Nie przymilać się do odbiorców, a potraktować ich jako poważnych partnerów rozmowy. Ryzyko opłaciło się.
Spektakl "Dzieje sławnego Rodryga" zamknął festiwal, podczas którego pokazano w dwóch nurtach: dla dzieci oraz dla młodzieży i dorosłych ponad dwadzieścia spektakli. Festiwal zgromadził przedstawienia charakteryzujące się różnym myśleniem o teatrze lalkowym. Spektakle tradycyjne, jak i poszukujące nowych form wyrazu, szczególnie poprzez wzbogacanie widowiska o animację multimedialną. Pojawiły się zespoły z kilku krajów tradycjach różnych tradycjach lalkarskich. Nie zabrakło też imprez towarzyszących. Koncertów, na których wystąpili Czesław Mozil z projektem "Czesław śpiewa", muzyczna scena toruńska - Hati i Disparates. Odbyła się projekcja filmów kina niemego. Jeden z wieczorów poświęcony został pamięci Jana Wilkowskiego. Pamięć o reformatorze polskiego teatru lalkowego, autorze sztuk teatralnych, reżyserze i pedagogu od lat towarzyszy "Międzynarodowemu Festiwalowi Teatrów Lalek. Spotkania" poprzez nagrodę im. Jana Wilkowskiego przyznawaną przez ZASP za wybitną kreację w dziedzinie animacji lalkowej. Jest to jedna z wielu przyznawanych nagród. W tym roku, natomiast, po raz pierwszy na toruńskich "Spotkaniach" odbyło się wręczenie Nagród Centrum Sztuki dziecka w Poznaniu w Konkursie na Sztukę Teatralną dla Dzieci i Młodzieży.
