Artykuły

Szekspirowski spektakl TR Warszawa Grzegorza Jarzyny będzie grany do 29 czerwca w cieniu Brooklyn Bridge. Reżyser uważa, że po Nowym Jorku idealnym miejscem dla "Macbetha" byłaby Moskwa. - Używamy w spektaklu cytatu z Putina, który po spacyfikowaniu Czeczenii powiedział w wystąpieniu do Rosjan: "Jeszcze dużo roboty przed nami" - przypomina Jarzyna. - To niesamowite, że przy dzisiejszej komunikacji społecznej, demokracji jeden człowiek może pociągnąć za sobą setki tysięcy żołnierzy i wciągnąć w wojnę miliony cywili - pisze Jacek Cieślak w Rzeczpospolitej.

Trudno sobie wyobrazić lepszą oprawę wizualną dla przedstawienia, które powstało jako odpowiedź na atak al Kaidy i wojnę w Iraku: z widowni widać Manhattan, gdzie kiedyś stały wieże World Trade Center.

- Dotarliśmy do matecznika - mówi reżyser. - Aktorzy i ja czujemy tu dodatkowe emocje.

Czarownica Hekate, która przepowiada koniec Macbethowi, jest muzułmanką, jej twarz zakrywa czador. Pierwsza scena to wezwanie do muzułmańskiej modlitwy. W Nowym Jorku robi upiorne wrażenie.

Nagle powietrze przeszywa eksplozja. Miejsce gry otaczają wozy strażackie i patrole policji.

- Zgłosiliśmy używanie efektów pirotechnicznych, jednak służby bezpieczeństwa są wyczulone na punkcie zagrożenia terrorystycznego - mówi Grzegorz Jarzyna. - Nie możemy wychodzić poza mury fabryki z atrapami broni i w wojskowych mundurach. Gdy graliśmy "Zaryzykuj wszystko", scenę walki ulicznej widziało małżeństwo z wózkiem. On szybko doskoczył do naszego aktora, pokazał legitymację FBI i wyciągnął pistolet. Na oczach widowni.

Jarzyna przedstawi Amerykanom trzecią wersję spektaklu - premiera odbyła się w warszawskiej hali Bumaru, który walczył o kontrakty zbrojeniowe w Iraku. Potem była realizacja prezentowana w telewizji. Premiera z 2005 r. nosiła tytuł, który sugerował political fiction - "2007: Macbeth".

- Przesuwając spektakl w czasie, chciałem powiedzieć, że problem wojny w Iraku długo jeszcze nie będzie rozwiązany - mówi reżyser. - Ale nie spodziewałem się, że konflikt zaostrzy się aż tak bardzo - będą tortury w więzieniach, egzekucje zakładników.

Jarzyna przypomina, że bezpośrednią inspiracją do napisania szkockiej tragedii przez Szekspira był krwawo stłumiony bunt, po którym w Londynie wywieszono ścięte głowy.

- Kiedy w Internecie pojawiły się relacje z egzekucji, zorientowałem się, że zemsta i sposoby zastraszania są dziś takie same jak w antyku, średniowieczu czy renesansie. Walka toczy się poza frontem, a bronią psychologiczną są niezmiennie ścięte głowy. Tylko skala jej oddziaływania jest większa, bo globalna.

W spektaklu oglądamy wojskowe satelity, ale Macbeth dożyna przeciwników nożem.

Reżyser uważa, że po Nowym Jorku idealnym miejscem dla "Macbetha" byłaby Moskwa. - Używamy w spektaklu cytatu z Putina, który po spacyfikowaniu Czeczenii powiedział w wystąpieniu do Rosjan: "Jeszcze dużo roboty przed nami" - przypomina Jarzyna. - To niesamowite, że przy dzisiejszej komunikacji społecznej, demokracji jeden człowiek może pociągnąć za sobą setki tysięcy żołnierzy i wciągnąć w wojnę miliony cywili.

Adaptacja szkockiej tragedii jest niezwykle filmowa. - Na początku film czerpał z teatru, używał takich samych dekoracji i sposobów gry - tłumaczy reżyser. - Teraz teatr czerpie z filmu. Wykorzystujemy nowe sposoby montażu, dzięki multimediom można pokazać oczy aktora w zbliżeniu. Mamy lepszy dźwięk i światło. Teatr i film upodabniają się, ale w teatrze ciągle czujemy większą wolność artystyczną, każdego dnia wszystko dzieje się na żywo. Film jest moim marzeniem, ale brakuje mi czasu.

W najbliższym czasie Jarzyna chce wystawić "Theoremę" Pasoliniego, który przewidział, co będzie się działo w XXI w. z religią, społeczeństwem i ekonomią.

Wciąż nie wiadomo, co z nową siedzibą TR Warszawa. - Władze dużo obiecują - mówi szef Rozmaitości. - Jest taka kwestia w "Macbecie": "Za dużo mówię, za mało czynię./ Moc postanowień ginie w gadaninie".