Warszawa. Pascha dla Nieobecnych na Próżnej
Uroczysty poczęstunek z okazji święta Pesach, "instalacja" muzyczna złożona z przetworzonych piosenek z getta oraz wystawa fotografii - zakończyły w sobotę warszawskie obchody 65. rocznicy powstania w Getcie Warszawskim.
Święto Pesach, znane też jako Święto Wyjścia czy Święto Przaśników to najstarsze święto w tradycji judaizmu. Upamiętnia wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. Wieczorem w Pesach w żydowskich domach odbywają się tradycyjne wieczerze sederowe.
Święto Pesach przypadało 19 kwietnia 1943 roku, czyli w dniu wybuchu powstania w Getcie Warszawskim. Dla uczczenia tej rocznicy Fundacja Shalom przygotowała dla zaproszonych gości i warszawiaków tradycyjne potrawy podawane w Pesach. Na rozstawionych wzdłuż ul. Próżnej nakrytych białym obrusem i oświetlonych blaskiem świec stołach znalazła się m.in. maca wyrabiana tylko z mąki i wody, pieczone jajka oraz wino, nad którym tradycyjne błogosławieństwo odmówił rabin.
W bramach i parterowych wnętrzach kamienic zaprezentowano "instalacje" artystyczne "Getto - przestrzeń dźwiękowa" autorstwa Rafaela Rogińskiego. Projekt składał się z siedmiu form artystycznych - mini słuchowisk, które miały przybliżyć różnorodną kulturę żydowską w dramatycznym kontekście holokaustu. Instalacje słowno-muzyczne tworzyły fragmenty tekstów Józefa Hena, Piotra Lachmanna i Mieczysława Abramowicza. Wśród murów dawnej żydowskiej dzielnicy zabrzmiały także piosenki z Getta Warszawskiego przetworzone przez młodych artystów.
Instalacji towarzyszył projekt artystyczny Jerzego Kaliny, symbolizujący cierpienie i pustkę, jaka pozostała po przedwojennych mieszkańcach kamienic. Część ekspozycji stanowi szkolna klasa, biblioteka i archiwum, w innym miejscu można zobaczyć sprzęty domowego użytku, symbolizujące nieobecność osób dawniej z nich korzystających, takie jak wciąż dzwoniący telefon, włączone żelazko czy uruchomiona maszyna do szycia.
W oknach i na murach kamienic przy ul. Próżnej umieszczono zdjęcia dawnych żydowskich mieszkańców dzielnicy. Fotografie pochodzą z zasobów Fundacji Shalom i stanowią świadectwo nieistniejącego już świata Żydów polskich. Zdjęcia przedstawiają mieszkańców kamienic na Próżnej, Gęsiej, Chłodnej, Nalewkach i Nowolipkach.
Powstanie w Getcie Warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia 1943 r., było próbą powstrzymania ostatecznej likwidacji getta przez Niemców. W walkach wzięło udział ok. tysiąca słabo uzbrojonych powstańców. Niemcy przeciwstawili im ponad 2 tys. żołnierzy Wehrmachtu, SS oraz pomocniczych oddziałów ukraińskich, litewskich i łotewskich. Użyto pojazdów opancerzonych, artylerii, a także lotnictwa. Powstańcy walczyli do 16 maja. Tego dnia gen. SS Juergen Stroop ogłosił koniec akcji pacyfikacyjnej i na znak zwycięstwa rozkazał wysadzić Wielką Synagogę na Tłomackiem.
