Warszawa. Obchody Roku Herberta
"Nie będzie gromnic i śpiewu, będą lonty i huk" - plany obchodów Roku Herberta wyglądają obiecująco. Czy uda im się wymknąć z gorsetu konwencji?
Wiersze w formacie MP3 do pobrania na komórkę, eksperymentalna sesja live-act, pokaz multimedialny na fasadzie pałacu Krasińskich w Warszawie - to niektóre z punktów programu przygotowanego przez Bibliotekę Narodową, której Ministerstwo Kultury powierzyło koordynację imprez upamiętniających zmarłego przed dziesięciu laty poetę. Nieoficjalne obchody już się zaczęły - w grudniu ub.r. na scenie krakowskiej PWST miał premierę spektakl "Kochane zwierzątka" na podstawie listów Herberta do przyjaciół z londyńskiej emigracji, w styczniu w kilku miastach odbyły się wieczory poezji. Ale oficjalne obchody dopiero przed nami.
Start: 18 lutego. Motto: "We mnie jest płomień, który myśli". Logo: brak. Na konkurs mający je wyłonić pod koniec ubiegłego roku wpłynęło ponad 250 prac (oceniało je jury pod przewodnictwem prof. Macieja Buszewicza z warszawskiej ASP). Ogłoszenie zwycięzcy będzie częścią inauguracji Roku Herberta, której w Teatrze Narodowym dokona minister Bogdan Zdrojewski. Zjawi się rodzina poety - wdowa Katarzyna Herbert i siostra Halina Herbert-Żebrowska, a wiersze recytować będzie Zbigniew Zapasiewicz.
Potem najbardziej rozpoznawalny twórca klasycyzującego nurtu polskiej poezji XX wieku zostanie poddany obróbce w wymiarze pop. "Lirykożercy. Herbert" to projekt grupy młodych artystów (scenariusz i reżyseria Monika Grochowska), który powstaje we współpracy z TVP Kultura. W planach zarówno nawiązujące do życia i twórczości autora "Pana Cogito" instalacje, jak i wiele otwartych dla publiczności akcji artystycznych. Aktor Łukasz Garlicki odczyta fragmenty esejów ze zbiorów "Martwa natura z wędzidłem" i "Barbarzyńca w ogrodzie", a autor komiksów Jakub Rebelka pod ich wpływem namaluje na żywo całkiem nowe obrazy. W panelu wezmą udział eksperci (m.in. dr Jacek Kopciński, redaktor naczelny miesięcznika "Teatr", oraz prof. Zdzisław Najder, historyk literatury, były dyrektor rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa), z którymi porozmawiać będzie można w formule "jeden na jednego". Zebrani zostaną też zaproszeni do układania własnych wierszy z fragmentów poezji Herberta, a także do obejrzenia jego nieznanych rysunków.
Ten wieczór zakończy multimedialne show podejmujące temat wykluczenia poezji ze współczesnego życia. Muzyce Jacka Jędrasika towarzyszyć mają fragmenty filmów wyreżyserowanych przez Kingę Kiełczyńską oraz głosy aktorów Łukasza Simlata, Agnieszki Grochowskiej i Łukasza Garlickiego. Szczegóły - tajne.
W siedzibie Biblioteki Narodowej co miesiąc odbywać się będą Debaty Herbertowskie, a w maju zostanie tam otwarta wystawa "Herbert - Norwid" po raz pierwszy zestawiająca rysunki obu twórców. Na 26 lipca (dwa dni przed rocznicą śmierci poety) organizatorzy zaplanowali kilkugodzinny spektakl plenerowy, na grudzień - międzynarodową konferencję naukową. Towarzyszyć jej będzie wystawa, na której po raz pierwszy zaprezentowana zostanie pełna zawartość tzw. Archiwum Herberta znajdującego się w posiadaniu BN.
Po Roku Herberta zostanie kilka publikacji. Wydawnictwo a5 przygotowuje wznowienie "Króla mrówek" oraz "Wiersze zebrane". Przemysław Gintrowski nagrywa płytę "Tren Fortynbrasa", a zespół Rykoszet pracuje nad krążkiem z piosenkami do utworów Herberta.
W Teatrze Narodowym w grudniu odbędzie się premiera opartego na twórczości poety spektaklu w reżyserii Piotra Cieplaka (wejdzie na stałe do repertuaru), zaś w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w marcu - wystawa "Podróże Pana Cogito". A poza stolicą? W Kołobrzegu odbędzie się 9. Ogólnopolski Przegląd Twórczości Zbigniewa Herberta "Herbertiada" (wrzesień), świętować też będzie Szczecin, w którym imprezy - konkurs literacki dla internautów, maraton czytania, panele i spektakle - skupią się wokół klubu 13 Muz (kwiecień). W Toruniu trwa konkurs na zainspirowaną twórczością poety aranżację plastyczną, która stanie na skwerze przed Muzeum Etnograficznym.
W program wpiszą się też odbywające się w całym kraju cykliczne festiwale Instytutu Książki. Herbertowi poświęcona będzie zarówno tegoroczna Pora Poezji, jak i Pora Prozy. Organizatorzy lokalnych inicjatyw mogą się starać o dotacje z MKiDN. O wszystkich przedsięwzięciach będzie informować wortal www.herbert2008.pl.
"Dzieło Zbigniewa Herberta przypomina płótno, na którym pierwotnie namalowany obraz jest już niemal niewidoczny spod warstw werniksu nakładanych przez kolejnych konserwatorów. Poezja, a szczególnie ta poezja, źle się czuje jako obiekt muzealnych zabiegów" - pisał Stanisław Barańczak w "Uciekinierze z Utopii". Może nowoczesne formy wyrazu okażą się dla niej ożywcze?
