Artykuły

Rada Miejska w Łodzi podjęła uchwałę o nadaniu łódzkiemu Teatrowi Nowemu imienia Kazimierza Dejmka [na zdjęciu] - współzałożyciela i długoletniego dyrektora Teatru Nowego. Decyzję radni podjęli jednomyślnie.

Dlaczego? Bo historia Teatru Nowego to życiorys Kazimierza Dejmka, reżysera, aktora, trzykrotnego szefa Nowego (1949-61 r., 1975-80 r. i od 1 września 2002 r. do 31 grudnia 2003 r.). Dejmek urodził się 17 maja 1924 r. w Kowlu (dziś Ukraina). Studiował u Iwo Galla w Krakowie i w PWST w Łodzi. W 1949 r. razem z "Grupą Młodych Aktorów" założył Teatr Nowy. Gdy trzeci raz obejmował fotel dyrektora, zwierzał się "Gazecie": - Zgodziłem się z powodu mojego nałogu zawodowego, związanego z Łodzią. Tutaj przecież się artystycznie narodziłem. Powrót jest więc dla mnie wydarzeniem sentymentalnym.

Nic dziwnego. W Nowym Dejmek wyreżyserował szereg legendarnych spektakli. "Łaźnia" Włodzimierza Majakowskiego ujrzała światło dzienne w 1954 r., po dwóch latach tajnych prób. Była karykaturą biurokratycznego państwa - w biurze stała ogromna tuba wazeliny, a z tyłu gigantyczna kolejka petentów. Tak Dejmek krytykował socrealizm.

"Ciemności kryją ziemię" Jerzego Andrzejewskiego powstały w 1957 r. To "odwilżowe", najbardziej pesymistyczne przedstawienie Dejmka, było grane przy symbolicznie opuszczonej żelaznej kurtynie.

"Dialogus de Passione abo żałosna tragedyja o męce Jezusa" to anonimowe teksty, wybrane i złożone przez Dejmka, który w czasach komunizmu upomniał się o dramat religijny. Reżyser wystawił ten spektakl dwukrotnie: w 1975 i 1977 r. Chrystusa symbolizowała dostojna drewniana figura, kontrastująca z postaciami ludzi.

Do polskiej premiery "Operetki" Witolda Gombrowicza z 1975 r. kompozytor Tomasz Kiesewetter dodał śpiewane arie i ansamble. Kurtynę pokryto kiczowatym malowidłem. Lokaje mierzyli dostojeństwo gości ilością składanych im ukłonów.

Śmierć Dejmka 31 grudnia 2002 r. przerwała pracę nad "Hamletem". Do premiery w 2003 r. spektakl doprowadził Maciej Prus. W tragedii Williama Szekspira Dejmek wyakcentował scenę "teatru w teatrze", która zdemaskuje obłudę duńskiego dworu. W pierwszą rocznicę śmierci w foyer Nowego zawisła tablica pamięci Dejmka.

W Łodzi Dejmek pełnił też funkcję rektora PWST (w latach 1952-55). Obok wielu prestiżowych nagród krytyki i odznaczeń państwowych Dejmek otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łodzi (2000 r.) oraz doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego (2002 r.).

Uroczystości nadania imienia planowane są na 14 stycznia 2008 r. Już 9 listopada zbierze się rada, która ustali ich program. W jej skład wejdzie nestorka sceny przy ul. Więckowskiego 15, Maria Białobrzeska i prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska, teatrolog, prezes Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru. W planach jest sesja naukowa poświęcona działalności artystycznej patrona, wystawa dokumentująca twórczość Kaziemirza Dejmka oraz promocja książki Grażyny Kąpel "Dejmka narodowy teatr w Łodzi".