Artykuły

Niepublikowana dotąd treść korespondencji i rozmów Jana Pawła II o teologii teatru to prawdziwy przebój majowej "Więzi ". Są to prawdopodobnie jedyne w historii Kościoła wypowiedzi papieża na ten temat. Poza tym w numerze szereg innych prób odpowiedzi na pytania o teologię teatru.

"Czy Bóg chodzi do teatru? " Zdaniem niektórych teologów, nie musi tego robić, ponieważ już tam jest. Czy rzeczywiście - skoro wielu mówi dziś, że Bóg jest z teatru przepędzany?

Związki religii i teatru są w naszej kulturze oczywiste, ale też - jak wynika z tekstów zawartych w majowym numerze "Więzi " - niebezpieczne. Instytut Teatralny, z którym warszawski miesięcznik podejmuje pytania o teologię teatru, pytał na organizowanych przez siebie "Rekolekcjach teatralnych ": "Czy Bóg chodzi do teatru? " Zdaniem niektórych teologów, nie musi tego robić, ponieważ już tam jest. Czy rzeczywiście - skoro wielu mówi dziś, że Bóg jest z teatru przepędzany?

Jan Paweł II, który był i człowiekiem Kościoła, i człowiekiem teatru, nie bał się tych związków. Miał również własną wizję teologii teatru - w 1994 roku do współpracy przy tym projekcie zaprosił Annę Karoń-Ostrowską z "Więzi ". Wymarzone dzieło Papieża nigdy nie powstało, uzbierała się natomiast dość obfita korespondencja, odbyło się także kilka rozmów. Ich treść, dotąd niepublikowaną, relacjonuje Anna Karoń-Ostrowska.

Teologia teatru to jednak nie tylko Teatr Rapsodyczny. Paweł Dobrowolski, autor manifestu teologii teatru "Nie przegonicie Boga ze sceny ", postuluje zerwanie ze sztucznym rozróżnieniem na obrzęd i teatr. Po co to robić, skoro - jak dowodzi - teatr Grotowskiego opisywać można na podstawie pism św. Jana od Krzyża. Odwołując się filozofów takich jak Derrida czy Foucault pokazuje, że doktryny teatralne to często po prostu zsekularyzowane pojęcia teologiczne.

Redakcyjna dyskusja odsłania jednak kontrowersje, jakie budzi sama koncepcja teologii teatru. "Mistyki nie da się uprawiać na skróty przez teatr " - konstatuje jeden z uczestników dyskusji. Z drugiej jednak strony "wiara, metafizyka - zauważa reżyser Marek Fiedor - stanowią nieodłączny element życia człowieka, podobnie jak jego psychika, seksualność, pozycja społeczna "; wydają się więc w teatrze nie do uniknięcia.

Znakomicie pokazują to wypowiedzi twórców teatru w ankiecie "Fauście, gdzie twoja wiara? ". Anna Augustynowicz, Paweł Demirski, Jan Klata, Krystian Lupa, Tadeusz Słobodzianek, Piotr Tomaszuk, Ewa Wycichowska i Michał Zadara szukają odpowiedzi na pytania: czy teatr służy poznawaniu i ukazywaniu Boga, czy szukając Go ma prawo bluźnić?

W teatralno-teologicznej "Więzi " nie zabrakło też perspektywy teologów: ks. Henryk Paprocki pisze o wzajemnych związkach teatru i chrześcijaństwa, zaś ks. Andrzej Luter przygląda się niebu i piekłu w głośnych "Aniołach w Ameryce " w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego. Rozważania o teatrze szukającym wiary zamyka tekst Jagody Ignaczak o łódzkim teatrze "Logos ", gdzie wiara odnalazła teatr...

Ponadto w majowej "Więzi " dwa spojrzenia na konflikt izraelsko-arabski: opowiadają o nim były ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss i palestyński dziennikarz Ata Qaymari. Analizę sytuacji na Ukrainie prezentuje wybitna znawczyni tematu Bogumiła Berdychowska, a Jan Skórzyński w tekście "4 czerwca - kod narodowej pamięci " zastanawia się, dlaczego zaprzepaściliśmy pamięć o wielkim ruchu "Solidarności ". Ciekawą lekturą jest tekst poświęcony zamieszkującym tuż za naszą zachodnią granicą Dolnołużyczanom - słabo nam znanemu ludowi słowiańskiemu, który językowo jest w istocie najbliższy Polakom.

Jak zwykle coś dla siebie znajdą osoby zainteresowane najnowszą historią Polski - tym razem jest to tekst poświęcony chłopskim mieszkańcom peerelowskiego miasta pióra Dariusza Jarosza. Ponadto w "Więzi " stałe rubryki: recenzje książkowe, kroniki: religijna i wschodnia oraz felietony Piotra Wojciechowskiego i Jerzego Sosnowskiego.