Artykuły

W maseczkach pozowali w mediach społecznościowych artyści Opery Narodowej i jej dyrektor Waldemar Dąbrowski, a dyrygent Lorenzo Passerini uczył włoskiego - pisze Tomasz Pasternak w Ruchu Muzycznym.

Działalność teatrów operowych - co jeszcze kilka lat temu byłoby niewyobrażalne - przeniosła się do świata online. Najważniejsze teatry regularnie udostępniają w streamingu bezpłatnie rejestracje dawnych produkcji, organizują koncerty i wydarzenia specjalne; historyczną inicjatywą stała się At-Home Gala, na której artyści związani z Metropolitan Opera śpiewali w swoich domach. Przekonaliśmy się, jak ważne jest "archiwizowanie sztuki" jako stały element strategii programowej. Niestety polski dorobek artystyczny nigdy nie był dobrze dokumentowany. Nawet tak wspaniałe produkcje, jak "Madame Butterfly" Mariusza Trelińskiego, "Ubu Rex" Krzysztofa Warlikowskiego czy "Podróż do Reims" Tomasza Koniny nie doczekały się streamingów, mimo że ich rejestracje istnieją i były wyświetlane w funkcjonującym kiedyś Centrum Promocji Teatru Wielkiego - Opery Narodowej.

Jak więc na tle przebogatej aktywności instytucji zagranicznych wypadają teraz polskie teatry? O dziwo, zadziwiająco dobrze, jeśli przyjrzymy się ich propozycjom na stronach internetowych i w mediach społecznościowych, gdzie są fragmenty spektakli. Rozbudowany serwis VOD Opery Narodowej udostępnia całe przedstawienia własne i innych teatrów zarówno w trybie video on demand, jak i w trybie czasowo ograniczonym. W spocie reklamowym Opery Narodowej zamieszczono hasło: "#zostań w domu i wpuść do niego "Halkę", "Straszny dwór", "Męża i żonę", i wiele innych...". Teatr organizuje też internetowe wydarzenia pod tytułem "Wpuść OPERĘ i BALET do domu!"; na początku maja były to wspomnienia z minionego Roku Moniuszkowskiego.

Na stronie Teatru Wielkiego w Poznaniu możemy zobaczyć z kolei "Legendę Bałtyku" [na zdjęciu] Feliksa Nowowiejskiego w reżyserii Roberta Bondary. A że z powodu wybuchu pandemii nie odbyło się tam między innymi zaplanowane wykonanie "Requiem" Verdiego pod kierownictwem Gabriela Chmury, soliści mający brać udział w koncercie (Magdalena Nowacka, Agnieszka Rehlis, Mihail Mihaylov, Remigiusz Łukomski) opublikowali na profilu facebookowym teatru krótkie wiadomości wraz z przekazem muzycznym. Bułgarski tenor zamieścił nawet koncertowe wykonanie arii Kalafa, które, jak wiemy, kończy się optymistycznie: "Zwyciężę!".

Teatr Wielki w Łodzi na profilu FB przypomina fragmenty spektakli, ostatnio "Napoju miłosnego" z 1988 roku (z Dorotą Wójcik i obecnym dyrektorem Dariuszem Stachurą), a Opera Wrocławska - "Via Crucis" Pawła Łukaszewskiego z 2018 roku (dostępny na platformie vod.tvp.pl). Dość bogaty jest też kanał teatru na YouTube, zawierający trailery i fragmenty spektakli, a także rejestrację "Don Giovanniego" w reżyserii André Hellera-Lopesa. Opera Krakowska, zmuszona do odwołania premiery "Orfeusza w piekle", przypomniała "Loterię na mężów", jedyną operetkę Karola Szymanowskiego. Kontynuując otwieranie archiwów, wyemitowała inną ciekawostkę z 2014 roku, operę serenatę "Teresica - una pasión" (na bazie XVI-wiecznych pieśni hiszpańskich), ale spektakl można było oglądać tylko przez trzy dni.

W mediach społecznościowych wszystkie teatry zamieszczają dużo postów, włączają się w akcje ogólnopolskie ("#zostańwdomu - Sztuka, przyjdzie do Ciebie", wspólne szycie maseczek) i promują swoich artystów i pracowników ("Noś maskę" Opery Narodowej, fotograficzny kolaż, w którym w maseczkach pozowali między innymi Waldemar Dąbrowski, Mariusz Treliński, Izabela Kłosińska czy Anna Marchwińska). Komunikacja przez social media to głównie cykliczne akcje rozrywkowe, informacyjne lub edukacyjne skierowane do starszych, młodszych i bardzo młodych odbiorców. Teatry chętnie uczą przez zabawę, profil facebookowy Opery Narodowej zawiera seriale dla dzieci i dorosłych, między innymi "Maestro, ho capito!" (muzyczne lekcje włoskiego z dyrygentem Lorenzem Passerinim, dyrektorem muzycznym odwołanej premiery Medei Cherubiniego) oraz "Dyrygent sam w domu" (w którym o roli dyrygenta opowiada Bassem Akiki). Niedawno zakończył się ośmioodcinkowy cykl dla dzieci "Moni i Uszko" - przygody zabawnego rodzeństwa przedstawiał aktor Sambor Czarnota.

Warszawska Opera Kameralna oprócz cyklu wideo instalacji barokowych i klasycznych oper "OperaOK!" (pisaliśmy o tym w poprzednim #) uruchomiła także projekt "Opera z fotela" z nagraniami ze spektakli i koncertów; w planach są prezentacje ostatnich produkcji, między innymi "Wesela Figara", "Czarodziejskiego fletu", "Marii de Buenos Aires" czy "Przerwanej ciszy". Propozycja WOK dla najmłodszych - "Gdy opera drzwi otwiera" - to konkursy, rebusy, malowanki, puzzle, fragmenty spektakli. Udostępniane są także fragmenty spotkań z artystami prowadzonych przez Jerzego Snakowskiego.

Polska Opera Królewska w ramach ogólnopolskiej akcji "#zostańwdomu - sztuka przyjdzie do Ciebie" udostępnia częściej niż dotychczas archiwalne wydarzenia, koncerty symfoniczne i wokalne (jak "Mesjasz" Händla) oraz występy solistów (ostatnio recital Marty Boberskiej). W cyklu spotkań z pracownikami i artystami zobaczyć można krótkie reportaże o historii muzyki (Krzysztof Garstka opowiada o dyrygowaniu, muzycy orkiestry przybliżają sylwetki zapomnianych polskich kompozytorów - ostatnio Roberta Muczyńskiego, Amerykanina o polskich korzeniach). Serie "POKaż, co potrafisz" i "POKoloruj operę" to łamigłówki, krzyżówki i zagadki, komiksy i kolorowanki dla dzieci. Teatr zachęca również dzieci do przysyłania rysunków o tematyce muzycznej, obiecując nawet kiedyś ich publiczną wystawę.

Teatr Wielki w Łodzi zaprasza do odwiedzenia uruchomionego w 2019 roku muzeum cyfrowego (wirtualne wystawy), startuje też z akcją #PamięciąWidzaPisane, prosząc o przysyłanie wspomnień z pobytu w łódzkiej operze. Z kolei Opera Śląska posługuje się hasłem #OperaBliskoCiebie. Przygotowała kilka projektów, choćby ćwiczenia typu balletfit dla dorosłych ("Blisko z baletem"), lekcje baletowe dla dzieci ("Blisko z najmłodszymi"), lekcje orkiestrowe prowadzone przez muzyków Opery ("Blisko z muzyką) oraz quizy ("Blisko z wiedzą"). W "Porankach z operą" ("Blisko z emocjami") planowane są w sieci koncerty w wykonaniu chóru oraz orkiestry, a w ramach cyklu "Blisko rozmawiając o Operze" przypominane są spotkania w Sali Didura, rejestrowane niegdyś przez TVP Katowice.

Opera Bałtycka zamieszcza mnóstwo wywiadów z artystami, muzykami i pracownikami, reportaży o kulisach powstawania ostatnich produkcji (między innymi baletu "Sen nocy letniej") oraz zagadki i krzyżówki dla najmłodszych. Zaprasza też do wirtualnego zwiedzania Opery, "Operowego Bistro" (to ciekawostki do "śniadania, kawy, obiadu i kolacji" opowiadane przez Jerzego Snakowskiego). "Opera Bałtycka wiosną" to z kolei nagrywane teraz w warunkach domowych fragmenty przedstawień repertuarowych, emitowane co niedzielę o 17. Zapowiadane są występy domowe Marcina Bronikowskiego, Wandy Franek czy Katarzyny Nowosad.

Szczecińska Opera na Zamku proponuje cykle: "Z Archiwum O" (ma to być sentymentalna podróż w przeszłość, przypominająca wydarzenia z historii opery, zdjęcia i anegdoty); #skopiujmistrza (konkurs na odtworzenie plakatu z przedmiotów domowego użytku), #OperaArt (prace artystów, między innymi Rafała Olbińskiego), #Operazzakulis (ciekawostki o teatrze). Interesującym przedsięwzięciem jest projekt "#artyści-OperynaZamku" (wywiady z artystami, ale też nauka oddechu). Propozycje Opery Krakowskiej to przede wszystkim "#PlaylistaOsobista!", w której artyści (z tygodniową częstotliwością) opowiadają o swoich muzycznych miłościach, zamieszczają linki do ulubionych nagrań i je komentują. Do internetu przenosi się projekt "Poranki" (odtąd "Poranki w sieci") - spotkania i koncerty organizowane dla dzieci (w wieku 6-9 lat) na kanale YouTube.

Opera Wrocławska, która czeka na nowego dyrektora, publikuje krótkie filmy z udziałem artystów teatru (na przykład kwartet dęty grający fragment "Lakmé"). Opera Nova w Bydgoszczy proponuje zabawę "Z operą mi do twarzy", zachęcając publiczność do nadsyłania swoich uśmiechniętych zdjęć z operą w tle. A Opera i Filharmonia Podlaska zaprasza na "wypełnioną transmisjami online" "Majówkę z Moniuszką", zamieszcza i zamieszczać będzie transmisje przedstawień (także gościnnych spektakli teatralnych) oraz produkowane przez siebie koncerty (już niestety niedostępne "Całonocne czuwanie" Rachmaninowa z udziałem Agnieszki Rehlis i Rafała Bartmińskiego).

Przełom kwietnia i maja koncentrował się natomiast głównie na sztuce tańca. Międzynarodowy Dzień Tańca Opera Narodowa uczciła przypomnieniem "Burzy" Krzysztofa Pastora z 2016 roku. Teatr Wielki w Łodzi zaprezentował wirtualny spektakl "#SeparatedLife" w choreografii Grzegorza Brożka do muzyki Cezarego Kurowskiego - 36 tancerzy wystąpiło w swoich domach. W "Zróbmy balet" Opery Krakowskiej artyści także tańczyli w domach (pomysł i realizacja: Dariusz Pawelec), podobnie jak w "#isolation" Wrocław Opera Ballet. A Poznań zapowiedział serię "#operaotwiera... archiwum", w której ma dzielić się zarejestrowanymi wcześniej produkcjami. Pierwszym przedstawieniem jest "Don Juan" Roberta Bondary.

Ta ożywiona aktywność w sieci to pozytywny aspekt trudnego dla wszystkich okresu. Miejmy nadzieję, że nie skończy się ona po wygaśnięciu epidemii.