Artykuły

Jest decyzja władz Warszawy o rozpisaniu przetargu na wykonawcę remontu 120-letniej kamienicy przy ul. Modlińskiej 257. Ten zaniedbany dziś zabytek należy do najważniejszych obiektów na historyczno-kulturalnej mapie Białołęki.

"Mamy to! Zielone światło dla remontu Modlińskiej 257" - napisał na portalu Tu Białołęka Bartłomiej Włodkowski, białołęcki aktywista, animator kultury i popularyzator historii, prezes Fundacji Ave. Walczy o uratowanie popadającej w ruinę kamienicy. Jest współautorem - z Anną Mieszkowską - książki o dziejach tego budynku. - "Sześć długich lat, morze pism, próśb, uzgodnień, godziny spotkań Dzielnicowej Komisji Dialogu Społecznego, sterty papierów, konsultacje społeczne, wydana monografia, odkryte malowidła z początku wieku, ponad sto materiałów medialnych, a przede wszystkim ponad 15 tysięcy ludzi, którzy podczas wycieczek zabytkowymi autobusami odwiedzili ze mną >>ruinę<< przy Modlińskiej 257... To bilans długiej drogi, jaką przeszliśmy".

Przetarg na wykonawcę remontu ogłosi Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta. Odrestaurowany budynek ma się stać miejscem aktywności lokalnej i pielęgnowania białołęckiej tożsamości.

Moralnie zaniedbane dziewczęta grały u Schillera

Trzykondygnacyjna kamienica o nawiązującej do baroku architekturze ma niezwykłą historię. Wybudowała ją w 1900 r. rodzina Pisarków. W latach 20. XX w. ulokował się w niej Zakład dla Dziewcząt Moralnie Zaniedbanych, prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Benedyktynek-Samarytanek. Niektóre podopieczne przechodziły tu rehabilitację po leczeniu chorób wenerycznych w szpitalu przy ul. Książęcej.

Zakonnice wprowadziły w zakładzie nowatorskie metody wychowawcza. Dziewczęta współdecydowały o funkcjonowaniu domu. Szacuje się, że do II wojny światowej przez ten ośrodek przewinęło się ich kilka tysięcy i większość z nich wyszła na prostą. Zakładem kierowała siostra Benigna (Stanisława Umińska), która przed wstąpieniem do zakonu była aktorką.

W czasie okupacji ściągnęła na ul. Modlińską Leona Schillera. Ten wybitny reżyser zorganizował tu konspiracyjny teatr z udziałem dziewcząt z ośrodka. Przez dwa lata wystawił 30 spektakli, które obejrzało ok. 2 tys. osób. Widzem jednego z nich był Czesław Miłosz. Po latach przyszły noblista wspominał to wydarzenie.

Siostra Benigna w swojej placówce ukrywała także Żydów. Wspólnie z Ireną Sendlerową uratowała 13 żydowskich dziewczynek. Dom przy ul. Modlińskiej 257 cudem przetrwał wojnę. Uniknął zniszczenia w 1944 r., gdy Niemcy palili Henryków (część dzielnicy Białołęka). Po wojnie był siedzibą ośrodka pomocy społecznej, działały w nim sklepy i zakłady.

Spektakularne odkrycie malowideł

Z biegiem lat zaczął popadać w ruinę. W 2009 r. kamienica łącznie ze stojącymi po bokach oficynami wpisana została do rejestru zabytków. Pierwszą decyzję o remoncie tego obiektu podjął w 2015 r. ówczesny burmistrz dzielnicy Piotr Jaworski. Na jego wniosek białołęccy radni przyznali na ten cel 1 mln zł. Do kamienicy weszli konserwatorzy. W 2016 r. dokonali tu spektakularnego odkrycia malowideł z początku XX w. Pochodzą z czasów, gdy dom miał zamożnych mieszkańców. Zachowały się na ścianach i sufitach pod warstwami późniejszej farby. Przedstawiają m.in. uskrzydlone główki aniołków i motywy roślinne. "Taka odkrywka byłaby sensacją w centrum Warszawy czy Konstancinie, a co dopiero Białołęce!" - napisał w "Wyborczej" varsavianista Jerzy S. Majewski.

Odkrycie spowodowało jednak zatrzymanie prac nad przygotowaniem remontu. Konieczne okazały się dodatkowe analizy malowideł i uzyskanie nowych wytycznych konserwatorskich do renowacji domu. W marcu 2018 r. wydane zostało pozwolenie na remont i przebudowę kamienicy na miejsce aktywności lokalnej. Zatwierdzony przez konserwatora projekt objął także zagospodarowanie ogrodu przylegającego do budynku i jego oficyn. To teren wielkości ok. 1,2 tys. m kw. Wtedy też Rada Warszawy przyznała 7,5 mln zł na realizację tego przedsięwzięcia.