Kraj. Oświadczenie Gildii Reżyserek i Reżyserów Teatralnych
W trosce o sytuację ekonomiczną artystów, Gildia Reżyserek i Reżyserów Teatralnych rekomenduje dyrekcjom instytucji kultury plan dobrych praktyk systemowych na czas pandemii COVID-19. Chodzi m.in. o uregulowanie kwestii wynagrodzeń i stanu umów w obliczu przerwania pracy nad spektaklami.
Zwracamy się do dyrektorek i dyrektorów teatrów i innych instytucji kultury z prośbą o uregulowanie następujących kwestii:
1. Wynagrodzenia w obliczu przerwania lub zawieszenia procesu pracy nad spektaklem.
W obecnej krytycznej sytuacji związanej z pandemią COVID-19 liczymy, że weźmiecie Państwo odpowiedzialność za artystów związanych z Waszymi instytucjami, bez których te instytucje nie mogą istnieć. W większości przypadków w sensie formalnym artyści są zatrudniani na podstawie umów o dzieło i umów zlecenia, które nie zabezpieczają ich interesu w obecnej sytuacji.
Zebrane przez nas dane mówią o co najmniej siedemdziesięciu zawieszonych realizacjach teatralnych oraz związanym z tym różnym stanie realizacji umów reżyserów i reżyserek. Rozumiejąc, że każda sytuacja jest inna, a także, że różne są umowy zawierane przez twórców, apelujemy o podjęcie wszelkich dostępnych kroków mających na celu uregulowanie stanu umów i wynagrodzeń.
Zwracamy uwagę na obowiązek wypłacania twórcom honorariów proporcjonalnie do wykonanych przez nich prac, biorąc pod uwagę, że proces przygotowań twórcy zaczyna się na długo przed formalnym rozpoczęciem prób i ta praca również powinna być opłacona.
Prosimy także o uznanie ważności i uprawomocnienie umów ustnych dotyczących zaplanowanych spektakli, mając na uwadze, że zwyczajem środowiskowym jest rozpoczynanie twórczego procesu bez podpisania umowy.
Rekomendujemy indywidualne uzgadnianie z twórcami formy możliwej reorganizacji pracy, a także stworzenie przestrzeni na inne formy działalności pozwalające na wywiązanie się z umowy, takie jak zdalne próby koncepcyjne (np. w formie online), prezentacje form teatralnych w internecie, a także prowadzenie researchu do spektaklu. Przypominamy też, że część z tych rozwiązań umożliwia podpisywanie z twórcami umów zlecenia, zawierających ubezpieczenie zdrowotne, tak ważne w czasie epidemii.
Rozumiejąc trudną sytuację finansową, w jakiej z powodu utraty wpływów znalazły się teatry, deklarujemy gotowość uczestniczenia w rozmowach między Ministerstwem, samorządami i instytucjami w sprawie stworzenia nowych rozwiązań umożliwiających przepływ środków do artystów.
Teatr to wspólnota wszystkich ludzi, którzy go tworzą. Mamy prawo oczekiwać od dyrektorek i dyrektorów teatrów powyższych działań, a od rządu i samorządów wsparcia dla instytucji artystycznych.
2. Udostępnianie w internecie rejestracji spektakli.
Od momentu wprowadzenia ograniczeń w organizowaniu publicznych wydarzeń kulturalnych teatry zaczęły poszukiwać różnych form aktywności w Internecie, co spotkało się z dużym zainteresowaniem i entuzjastycznym przyjęciem widowni. Wspieramy i doceniamy wysiłek utrzymania ciągłości działania instytucji. Jedną z popularnych inicjatyw jest udostępnianie nagrań spektakli archiwalnych i repertuarowych. Jednak eksploatacja tego typu rejestracji w Internecie, w formie repertuaru zastępczego, bez uregulowania kwestii prawnych i finansowych z artystami, postrzegana jest przez nas jako nadużycie.
Chcemy zwrócić uwagę, że przekazanie praw do rejestracji w podpisanych przez nas umowach w większości przypadków dotyczy sytuacji, kiedy rejestracje mogły służyć celom promocyjnym, jako materiał archiwalny albo wsparcie dla wykonawców przy wznowieniach spektaklu a nie z myślą o publicznej ich prezentacji. Ponadto, rejestracje te często są upubliczniane bez względu na ich jakość, tworząc mylne, często umniejszające, wyobrażenia o naszych spektaklach.
W tej sytuacji rekomendujemy następujące praktyki:
- każdorazowe uzyskanie zgód twórców na udostępnienie rejestracji online,
- podpisywanie umów licencyjnych z twórcami, uwzględniającymi opłaty licencyjne za prezentację nagrań spektakli w Internecie,
- możliwość zatrudniania artystów do udziału w spotkaniach lub stworzenia komentarzy autorskich towarzyszących prezentacjom nagrań online w formie wprowadzenia lub podsumowania, umożliwiających prezentację oryginalnego kontekstu powstania dzieła.
Gildia Polskich Reżyserek i Reżyserów Teatralnych
