Artykuły

27 i 29 marca 2020 roku każdy z nas miał możliwość, a przede wszystkim przyjemność, obejrzeć na Facebooku VRperformance Dream Adoption Society. To kolektyw artystyczny, który zainicjował Krzysztof Garbaczewski. Reżyser, tym razem jako Canterel, wykorzystał monolog Sandry Korzeniak ze swego ostatniego spektaklu - "Boskiej komedii" w Teatrze Powszechnym w Warszawie - w którym aktorka mówi tekst Antonina Artauda "Skończyć z sądem Bożym" - pisze Karol Bijata z Nowej Siły Krytycznej.

Trwająca izolacja korona wirusem, uaktywniła wirtualną obecność artystów z różnych dziedzin i to na całym świecie, co skutkuje nowymi pomysłami na prezentacje sztuki performatywnej: wirtualne spacery, nowe przestrzenie VR, wystawy prac na serwerach gry CS 1.6, streamy artystyczne (na przykład nowopowstała na Facebooku "Galeria 112 700 milionów lat").

Wiele osób krytykuje sztukę cyfrową za jej mechaniczność, powtarzalność i nierealność, za brak kontaktu ze świadomym podmiotem, za obcowanie z nieuchwytnym przedmiotem. A przecież w chwili obecnej stać nas tylko na taką opcję! W tym wypadku obydwie próby wyszły fenomenalnie i pokazały, że teatr cyfrowy i performance zapisany na dysku mogą różnić się w zależności od tego, ile razy podejdziemy do wykonania. Eksperyment odegrał zespół, który symulował cyfrowe aspekty performansu: awatary na żywo kontrolowane za pomocą ciała, muzyka wykonywana w czasie rzeczywistym przez Jana Duszyńskiego, przestrzeń (Aleksandra Wasilkowska), kamera (Robert Mleczko), efekty specjalne (Paweł Smagała), no i oczywiście monolog Sandry Korzeniak jako główny element instalacji w przestrzeni VR.

Jak opisać ten projekt? Najlepiej obejrzeć, ponieważ transu, w jaki nas wprowadza, nie da się łatwo opowiedzieć i za każdym razem jest to inny odbiór i stan. Na ekranie widzimy fraktalne bloki przypominające schody, wielką rękę w powietrzu, gigantycznego konia, okno, a za nim kosmos, czyli scenografię, jaką Wasilkowska zaproponowała w Dantem. Aktorka hipnotycznym głosem, niczym Björk w próbach aranżacji teledysków w przestrzeni VR, wygłasza dwudziestominutowy psychodeliczny monolog. Awatar głównej postaci w symulacji rysuje dłonią w powietrzu przypadkowe kształty, barwione w różnych gradientach. Inscenizacja "TUTUGURI/ RYTUAŁ CZARNEGO SŁOŃCA", jednej z części tekstu Artauda, wypadła tak surrealistycznie, jak wyobraźnia pisarza. Jej klimat i konstrukcja to teatr "sam dla siebie".

Taki sposób obcowania z performansem uwielbiam najbardziej. Na z początku proste w odbiorze i zrozumiałe konstrukcje sceniczne, nakładane są kolejne sensory, warstwy wizualne i kombinacje tekstowe, co wprowadza nas w niewytłumaczalny trans, stan hipnozy. Nie wiemy, kiedy zatracamy się w narkotycznym świecie, nie jesteśmy świadomi biernej w nim współobecności. Nierealne wymiary, symbole, fraktale o kosmicznych kolorach wraz z animacjami i innymi elementami praktycznie uniemożliwiają interpretację dzieła. To może i dobrze, bo mamy przeżyć... a nie zrozumieć. Tak samo dzieje się w monologu.

Propozycje IP Studio, Łukasza Twarkowskiego, czy właśnie Garbaczewskiego i Dream Adoption Society to świeża ścieżka i wciąż niezależnie rozwijający się rozdział w dziedzinie performatyki. Stan na pograniczu realności, snu i hipnozy wprowadza nas w świat, w którym możemy dryfować w powietrzu między scenografią, aktorem a widownią. Jak nazwać ten gatunek i rodzaj sztuki? Co będzie jego wyznacznikiem? Może czas na zapisanie tego na kartach historii performansu?

***

Dream Adoption Society

"Skończyć z sądem bożym :: Antonin Artaud / Sandra Korzeniak"

reżyseria: Canterel

pokazy na żywo: 27, 29 marca 2020, Facebook

występuje: Sandra Korzeniak

***

Karol Bijata - absolwent kulturoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim, specjalizacja performatyka. Członek wrocławskiego kolektywu Wkurvv oraz teatru Drewniana Kurtyna.