Artykuły

Przez ostatnie 45 lat nagrodę artystyczną Medale Młodej Sztuki "Głosu Wielkopolskiego" otrzymało wielu ciekawych twórców, rozwijających kulturę nie tylko w naszym regionie. Sprawdzamy, jak rozwinęły się ich kariery od czasu, kiedy otrzymali nagrodę - pisze Marek Zaradniak w Polsce Głosie Wielkopolskim.

Od 1974 roku redakcja "Głosu Wielkopolskiego" honoruje wybitnych młodych twórców i animatorów kultury Medalami Młodej Sztuki. Pomysłodawcami tego wyróżnienia byli długoletni, niezapomniany publicysta "Głosu" Włodzimierz Braniecki oraz ówczesna dyrektor Teatru Nowego w Poznaniu Izabella Cywińska.

Na każdym z medali wyryte jest motto z "Pana Cogito" słynnego Zbigniewa Herberta: "Czuwaj, kiedy światło na górach daje znak, wstań i idź dopóki krew obraca w piersi twoja ciemną gwiazdę".

Tylko dwa razy zdarzyło się, aby Medale Młodej Sztuki nie zostały wręczone. Było to w latach 1981 i 1982, w stanie wojennym. Do tej pory wyróżnienie to otrzymało 295 twórców, ale były w tym gronie też instytucje kultury. Na ogół wybory kapituły były bardzo trafne, co potwierdzała dalsza działalność laureatów. Rozsławiali oni nie tylko Wielkopolskę w Polsce, ale również Polskę w świecie. Świadczą o tym kolejne laury, jakie zdobywali, a Medal Młodej Sztuki był dla nich "kopniakiem", stanowiącym zachętę do dalszego rozwoju i poszukiwań.

Nazwiska osób, które otrzymały nagrodę, mówią same za siebie. To choćby Stanisław Barańczak - poeta, krytyk, tłumacz i literaturoznawca, wykładowca UAM-u, profesor Harvard University i członek KSS KOR, Jan A.P. Kaczmarek - kompozytor i multiinstrumentalista, laureat Oscara za muzykę do filmu "Finding Neverland", Agnieszka Duczmal - dyrygentka i założycielka Orkiestry Kameralnej Amadeus, Zbigniew Napierała - prezes wydawnictwa Edi Presse, niegdyś dyrektor Estrady Poznańskiej i szef TVP Poznań, kompozytor Krzesimir Dębski, aktorzy Mariusz Sabiniewicz, Wiesław Komasa i Halina Łabonarska, poeta i wydawca Ryszard Krynicki, reżyser Lech Raczak czy malarz Jerzy Piotrowicz.

A jak było w ostatnich dziesięciu latach? Przyjrzyjmy się niektórym sylwetkom.

Artystyczne eksperymenty i czar klasyki

W 2009 roku medal w dziedzinie plastyki otrzymał Wojciech Bąkowski - malarz, absolwent ówczesnej Akademii Sztuk Pięknych (dziś Uniwersytet Artystyczny), ale także muzyk i filmowiec, reżyser filmów animowanych. Potwierdzeniem jego talentu był przyznany mu w 2011 roku Paszport "Polityki". Otrzymał go za sztukę będącą oryginalnym połączeniem brutalności i liryzmu oraz nadanie nowego, ciekawego sensu pojęciu "artysta multimedialny".

Bąkowski jest liderem grupy KOT, prezentującej muzykę alternatywną połączoną z poezją i audioperformance. Co ciekawe, cechą charakterystyczną zespołu jest posługiwanie się magnetofonami kasetowymi, których muzycy używają jako instrumentów. Melorecytacja wokalisty do akompaniamentu magnetofonów pozwala zakwalifikować ten rodzaj muzyki do "post-rapu". Bąkowski jest także liderem grup Czykita i Niwea. Natomiast cechą charakterystyczną jego rysunków i filmów jest celowe ubóstwo środków wyrazu. Bąkowski reżyseruje i realizuje filmy animowane, ale wystąpił także jako aktor w filmie fabularnym.

W 2010 roku medal w kategorii "Muzyka" otrzymała Barbara Kaszuba - kompozytorka i skrzypaczka, a dziś także pedagog Akademii Muzycznej w Poznaniu. W sezonie 2012/2013 była kompozytorką rezydentką Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia "Amadeus", współpracowała także m.in z Lutosławski Quartet, Wieniawski Quartet, Tatrzańską Orkiestrą Klimatyczną pod batutą Agnieszki Kreiner-Bogdańskiej czy Orkiestrą Muzyki Nowej pod batuta Szymona Bywalca.

Jej utwory są wykonywane na wielu festiwalach w Polsce i w Europie. W 2011 roku medal w kategorii "Muzyka" otrzymał dziś światowej sławy gitarzysta Łukasz Kuropaczewski. Jest on nie tylko cenionym instrumentalistą, ale także pedagogiem, zarówno Akademii Muzycznej w Poznaniu, jak i w Kunstuniversitat w austriackim Graz. Przez wiele lat był dyrektorem artystycznym Akademii Gitary, największego festiwalu muzyki gitarowej w Europie Środkowo-Wschodniej.

Wirtuozi słowa i nie tylko

W 2012 roku nagrodą w kategorii "Literatura" uhonorowana została Malina Prześluga [na zdjęciu]. Dziś jest ona dramaturgiem Teatru Animacji w Poznaniu. Od momentu otrzymania Medalu Młodej Sztuki jej dzieła wystawiane były przez teatry w całej Polsce. Już rok później otrzymała nagrodę główną oraz nagrodę publiczności i dziennikarzy w konkursie Metafory Rzeczywistości za dramat "Kwaśne mleko". W tym samym roku za książkę "Ziuzia" otrzymała nagrodę polskiej sekcji IBBY. Również w 2013 roku na XIX Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Sztuki Współczesnej zdobyła nagrodę za tekst "Chodź na słówko". Dwa lata później Prześluga otrzymała nagrodę Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego za dokonania w dziedzinie literatury i dramaturgii dla dzieci. W tym samym roku uhonorowano ją też II nagrodą (pierwszej nie przyznano) w zamkniętym konkursie dramaturgicznym Wrocławskiego Teatru Współczesnego Strefy Kontaktu 2016 za sztukę "Garnitur prezydenta".

W 2013 roku Medalem Młodej Sztuki, również w kategorii "Literatura", uhonorowano Filipa Springera. Jest on nie tylko pisarzem i reporterem, ale i fotoreporterem. Ze względu na problematykę, jaką się zajmuje - a pisze o architekturze - nazywany jest "tłumaczem architektury" oraz "kolekcjonerem wizualnych absurdów". Jego wydane od 2013 roku książki, takie jak "Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach", "Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskich przestrzeniach", "13 pięter", "Księga zachwytów" czy "Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast", zostały życzliwie przyjęte przez krytykę i czytelników. Jego najnowsza, wydana w ubiegłym roku książka "Dwunaste. Nie myśl, że uciekniesz" otrzymała nominację do nagrody edytorskiej Pióro Fredry.

Na teatralnych deskach i Bliskim Wschodzie

W 2014 roku medal w dziedzinie "Teatr" otrzymała Anna Mierzwa - aktorka Teatru Nowego. O tym, że nie spoczęła na laurach świadczą kolejne znakomite kreacje i nagrody. W tym samym roku za rolę Kuli w spektaklu "Chodź na słówko" wspomnianej wcześniej Maliny Prześlugi otrzymała nagrodę za najlepszą rolę kobiecą na Międzynarodowym Festiwalu Lalek "Spotkania" w Toruniu. Natomiast w ubiegłym roku na 44. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych otrzymała Nagrodę aktorską za rolę Telimeny w "Panu Tadeuszu". Spory rozgłos przyniósł jej również monodram Agaty Biziuk (także laureatki Medalu Młodej Sztuki) pod tytułem "Kalina", w którym wcieliła się w postać wielkiej polskiej aktorki i piosenkarki Kaliny Jędrusik.

Rok 2015 to medal w dziedzinie "Muzyka poważna" dla multiinstrumentalisty i kompozytora Wacława Zimpla. Często nazywa się go jednym z europejskich kontynuatorów idei słynnego klarnecisty free jazzowego Erica Dolphy'ego. W swej twórczości Wacław Zimpel łączy elementy jazzu, polskiej muzyki ludowej, klezmerskiej i muzyki Bliskiego Wschodu. Jednym z projektów Zimpla jest trio LAM, które współtworzy w trio z pianistą Krzysztofem Dysem oraz perkusistą Hubertem Zemlerem. Sięga po muzykę amerykańskich minimalistów. Z powodu oszczędnych środków wyrazu, muzykę tę charakteryzują przejrzystość i przestrzenność.

W ostatnich latach Zimpel współpracuje także z multiinstrumentalistą, kompozytorem i wokalistą Kubą Ziółkiem. Rezultatem ich występu na OFF Festiwalu w Katowicach była wydana w 2017 roku płyta Zimpel/Ziółek. Rok później duet wystąpił na festiwalu odbywającym się z okazji 20-lecia brytyjskiej wytwórni Rocket Recordings. Zainteresowania Wacława Zimpla muzyką etniczną to m.in. występy i nagrania z zespołem Saagara, skupiającym najwybitniejszych muzyków hinduskich młodszego pokolenia. To artysta, który ciągle poszukuje, a dowodem uznania dla jego twórczości był "Paszport Polityki", jaki w kategorii "Muzyka popularna" odebrał w 2016 roku. Otrzymał go za przełamywanie granic w muzyce, za umiejętne, poparte świetnymi umiejętnościami łączenie różnych tradycji i szukanie w nich tego, co wspólne i uniwersalne.

Medale drzwiami do kariery

W 2016 roku medal w kategorii "Muzyka poważna" otrzymał utalentowany śpiewak, bas Krzysztof Bączyk. W Poznaniu w Teatrze Wielkim oklaskiwano go za role w operach "Wesele Figara", "Eugeniusz Oniegin", "Aida" czy "Borys Godunow". Jeszcze w tym samym roku zadebiutował w Operze Narodowej w Warszawie, w operze Wolfganga Amadeusza Mozarta "Łaskawość Tytusa". To jednak nie wszystko, bo wtedy zadebiutował też w Operze w Zurychu, w Szwajcarii, z którą aktualnie jest związany. Można go tam podziwiać w takich operach jak "Capuleti Montecchi", "Alcina", "Don Giovanni" i "Cyganeria".

W 2017 roku medal w kategorii "Muzyka popularna" otrzymała wokalistka i kompozytorka Rosalie., czyli Rosalie Hoffman. Wydany wtedy jej pierwszy krążek "Flashback" otrzymał nominację do Fryderyka i znalazł się w pierwszej dziesiątce najlepiej sprzedających się płyt w Polsce w 2017 roku. Zimą 2018 roku Rosalie. wygrała plebiscyt Sanki w kategorii "Nadzieja polskiej muzyki". Od 2019 roku Rosalie. bierze udział w programie "Dziewczyny grają w Czwórce". Aktualnie pracuje nad drugim albumem.

W 2018 roku medal w kategorii "Teatr" otrzymała sopranistka, solistka Teatru Muzycznego w Poznaniu, Anna Lasota. Od momentu otrzymania tego wyróżnienia mogliśmy podziwiać ją w wielu ciekawych kreacjach, choćby w głośnych musicalach "Rodzina Addamsów" i "Pippin". Artystka spełniła również swoje wielkie marzenie - przed Bożym Narodzeniem 2019 roku ukazał się jej solowy album "Essence".

Kto tym razem otrzyma Medale Młodej Sztuki "Głosu Wielkopolskiego", przekonamy się 16 marca podczas uroczystej gali rozdania nagród w Sali Wielkiej Centrum Kultury Zamek. Z pewnością będą to ci artyści, o których w ostatnim roku wiele się mówiło.