Wrocław. 18 lat temu zmarł Henryk Tomaszewski
W poniedziałek, 23 września, minęła 18. rocznica śmierci Henryka Tomaszewskiego - założyciela Wrocławskiego Teatru Pantomimy, twórcy polskiej szkoły pantomimy i patrona mieszczącego się na pl. Wolności Muzeum Teatru.
Tomaszewski urodził się 20.11.1919 r. w Poznaniu. Jego rodzina nie miała artystycznych tradycji, ale ojciec bardzo dbał o edukację syna również w tej dziedzinie. Henryk Tomaszewski ukończył szkołę ekonomiczną, a następnie pracował jako urzędnik w przedsiębiorstwie budowlanym w Gnieźnie.
Po wojnie przeprowadził się do Krakowa i przyjął nazwisko swojej babci ze strony ojca i w roku 1945 rozpoczął naukę w Studiu Dramatycznym Iwo Galla w Krakowie, prywatnie uczył się także tańca. W latach 1946-47 współpracował z Polskim Teatrem Akademickim, przygotowując scenki pantomimiczne i oprawy choreograficzne, uczył się też i tańczył w Baletach Polskich Feliksa Parnella.
Tomaszewski we Wrocławiu
W kwietniu 1948 r. rozpoczął pracę w balecie Opery Wrocławskiej, gdzie do 1959 r. zatańczył i wykreował 11 ról, m.in. Pawia w sztuce "Paw i dziewczyna", Li Szan Fu w "Czerwonym maku" i "Diabła" w "Panu Twardowskim". Recenzenci opisujący te postacie podkreślali dramatyczny rys postaci i nowatorskie środki artystyczne, jakimi dysponował Tomaszewski.
Artysta w 1955 r. otrzymał srebrny medal za autorską etiudę "Wirtuoz". Wpłynęło to na powstanie rok potem Studia Pantomimy przy Dolnośląskich Teatrach Dramatycznych, które w 1959 r. przeobraziło się we Wrocławski Teatr Pantomimy.
Pod tym szyldem Tomaszewski konsekwentnie budował styl wyjątkowego w skali światowej teatru pantomimy zespołowej odszedł od francuskiej tradycji mimu czystego, prowadził wielokierunkowe poszukiwania formalne, swoje przedstawienia opierał na literaturze, mitach i kulturze popularnej, a w jego realizacjach znaczącą rolę miały oprawa plastyczna i muzyka. Tomaszewski w centrum swojej wizji artystycznej, którą nazwał "teatrem kulistym", postawił człowieka i twórcze możliwości ruchu.
Przygotował we Wrocławskim Teatrze Pantomimy 24 "Programy", w których grał do 1962 r. Jako pierwszy w Polsce rozpoczął kształcenie mimów w Studiu Pantomimy, opracowywał też choreografie w spektaklach dramatycznych i operowych.
Jako reżyser w teatrach dramatycznych pracował od 1967 r., reżyserował i przygotowywał choreografie także poza Polskimi scenami, m.in. w Szwecji, Norwegii i Republice Federalnej Niemiec. Swoje inscenizacje prezentował w Amsterdamie, Oslo i Kopenhadze.
Lalki i muzeum
Henryk Tomaszewski był znanym kolekcjonerem dzieł sztuki, mebli, porcelany, rzemiosła, sztuki ludowej, przedmiotów codziennego użytku i przede wszystkim zabawek. Jego wrocławskie mieszkanie i niewielki dom w Karpaczu wypełniały porcelanowe lalki, zabytkowe szopki, różnego rodzaju figurki, teatralne rekwizyty i wiele innych przedmiotów tworzących bajkowy świat. Tomaszewski zmarł 23 września 2001 r. w Kowarach koło Karpacza, pochowany został na zabytkowym cmentarzu przy świątyni Wang w Karpaczu.
W 2017 r. otwarte zostało na pl. Wolności Muzeum Teatru im. Henryka Tomaszewskiego. Placówka prezentuje i promuje dorobek naszej sceny teatralnej poprzez wystawy stałe i czasowe, rozbudowany program edukacyjny, spotkania, pokazy i warsztaty. Można tu zobaczyć m.in. odtworzone mieszkanie Henryka Tomaszewskiego. W 2019 r. w środowisku teatralnym obchodzona jest też 100. rocznica urodzin artysty.
