Jana Englerta czytanie "Hamleta"
Kiedy oglądałam najnowszą telewizyjną wersję "Hamleta" w reżyserii Jana Englerta, poczułam się zupełnie jak za dawnych dobrych czasów, gdy poniedziałkowy Teatr TV gwarantował spektakle najwyższej rangi. Dawno nie było okazji oglądać przedstawienia na takim poziomie (jedynie "Fedra" w reż. Laco Adamika pokazana we wrześniu wytrzymuje z omawianym spektaklem konkurencję), obfitującego w taką liczbę aktorskich kreacji, będącego dowodem intelektualnej i artystycznej dojrzałości reżysera.
Przyjęło się uważać, że każde pokolenie ma "swojego Hamleta" i spoglądając wstecz, należy się z tym zgodzić. Był Hamlet-Hanuszkiewicz, Brejdygant, Holoubek, Olbrychski, że wymienię te znaczące kreacje, przed kilku laty grał Hamleta w telewizji reżyser tego spektaklu - Jan Englert. Hamletem lat osiemdziesiątych jest bez wątpienia Jan Frycz. Początkowo ukazuje nam swego bohatera jako młodego człowieka o dużej wrażliwości, któremu zasady moralne wpoił ojciec, wierzącego w sprawiedliwość, prawość, uczciwość, szczerość. Prędko jednak przychodzi mu poznać okrutną prawdę o rzeczywistości. Wiedza o zdradzie, zbrodni, fałszu czyni zeń człowieka dojrzałego niemal w jednej chwili.
Jan Frycz znakomicie wywiązał sic z powierzonej mu roli. Stworzył postać niezwykle sugestywną, dynamiczną, ale i głęboko refleksyjną. Coraz bardziej osaczany przez podstęp, zdradą i donosicielstwo, wciąż ma się na baczności, jego szaleństwo jest maską kryjącą gorycz, samoobronę, wyzwaniem rzuconym dworowi. Wybór moralny, którego dokonuje, uważa za jedyny słuszny i możliwy, dlatego nie waha się nawet przed śmiercią. Jan Frycz zaprezentował w tej roli aktorstwo skupione, oszczędne, pełne wewnętrznego napięcia.
Król Tadeusza Huka to człowiek bez skrupułów, pewny siebie i swojej bezkarności, jaką daje władza. Nie chcący, a może raczej nie potrafiący już wycofać się z obranej drogi. Jego modlitwa ! próba intymnej rozmowy z Bogiem, niczego w nim nie zmienia, jedyne, co zdaje się go trwożyć to utrata korony.
Bardzo Interesującą postać Poloniusza zaproponował Mieczysław Voit. Najczęściej grywano Poloniusza jako nadętego, łasego na pochlebstwa głupca. Voit zerwał z tą tradycją. Jego Poloniusz to wytrawny, przebiegły polityk, wierny i oddany dworowi za cenę stanowiska i zapewne dochodów. Imponuje mu zaufanie króla i fakt, iż jest jego powiernikiem i doradcą, to zapewnia mu wysokie miejsce w dworskiej hierarchii. Jest w sobie nieco zadufany, lubi więc i pochlebstwa, nie na tyle jednak, by zatarły mu ostrość widzenia. Obdarzony przenikliwością i inteligencją, on jeden z całego dworu dojrzał w szaleństwie Hamleta grę. Wymagający i surowy wobec swych dzieci, znając uczucie Hamleta do Ofelii wykorzystuje je do swoich planów. Znakomicie rozegrał ostatnią rozmowę z Hamletem. Udaną postać Ofelii stworzyła Ewa Domańska, subtelna, wrażliwa pragnąca wbrew swym uczuciom wypełnić rozkazy ojca budzącego w niej lęk swą bezwzględnością, odtrącona ostrymi słowami przez ukochanego, pełna wobec niego winy, że zgodziła się na podsłuchiwanie ich rozmowy, staje się coraz bardziej bezbronna i zrozpaczona. Nic dziwnego, że ta krucha, poddawana tak ciężkim przeżyciom dziewczyna popada w szaleństwo.
Właściwie jest to przedstawienie. w którym każda postać warta jest osobnego omówienia. Może tylko Królowa Ewy Dałkowskiej nie znalazła pełni wyrazu.
Największe słowa uznania za wnikliwe odczytanie tekstu należą się jednak Janowi Englertowi, który całość reżyserował. Widać bowiem było jego rękę w prowadzeniu poszczególnych postaci i wątków spektaklu. Udało mu się uzyskać całość niezwykle spójną i klarowną, a dramat Hamleta pokazać jako problem dokonania moralnego wyboru w konkretnej politycznej sytuacji. Jakże trafne i wymowne stało się zakończenie "Hamleta" pokazane przez Englerta historiozoficznie, jako przejęcie władzy przez Fortynbransa, a nie jak dotychczas praktykowano w idylliczno-bajkowej konwencji. Finał zaproponowany przez Englerta nadał spektaklowi dodatkową dramatyczną wymowę. Pełną ekspresji oprawę muzyczną stworzył Jerzy Satanowski.
