Wcisnęli Moniuszkę w patriotyczny ciasny gorset, a on chciał tylko pisać muzykę, która się ludziom spodoba
No to mamy Rok Moniuszkowski. Rozpoczęły go: bogoojczyźniana wersja "Strasznego dworu" na deskach Teatru Królewskiego w Łazienkach, surrealistyczny pomysł nazwania imieniem patrona Dworca Centralnego w Warszawie i smaczne, ale jednak odgrzewane spaghetti podczas uroczystej inauguracji w Teatrze Wielkim. A co w Płocku? Pożyjemy, zobaczymy - pisze Robert Majewski, Dyrektor Szkoły Podstawowej w Rogozinie, dyrygent chóru Vox Singers.
Karuzela Moniuszkowska zaczęła kręcić się już 30 grudnia. Polska Opera Królewska pokazała wtedy "Straszny dwór" w reżyserii Ryszarda Peryta. Lista gości z obozu rządzącego, z liderem PIS-u na czele, mogła sugerować, że artyści nie uwolnią Moniuszki z gorsetu dusznego patriotyzmu. Tak też się stało. Moniuszko pozostał zakładnikiem dętej polskości. Peryt, mówiąc językiem Gombrowicza, "upupił" kompozytora. Podobnie jak wielu reżyserów przed nim, powtórzył peerelowski mit Moniuszki-wieszcza. Moniuszko do takich celów nadaje się doskonale, ale obawiam się, że sam zainteresowany nie widział siebie w takiej roli. Nie lubił rozdrapywania ran. Wolał pisać muzykę, która będzie podobać się ludziom. Ryszard Peryt przyprawił "Straszny dwór" sosem ponurym, wręcz trumiennym (dosłownie: galeria portretów trumiennych w finale spektaklu). W inscenizacji dominują czerń, szarość, biało-czerwone kontusze szlachciców i portret Matki Boskiej Jasnogórskiej w tle. Jak na operę komiczną to dość groteskowy pomysł, odwołujący się - ni mniej, ni więcej - do prapremiery z czasów carskich.
Kilka dni później imieniem Stanisława Moniuszki ochrzczono Dworzec Centralny w Warszawie. Niektórzy pytali, jaki związek ma Moniuszko z kolejami, żeby czynić zeń patrona PKP. No cóż, taki sam jak Chopin z lotnictwem czy Stefan Batory ze statkami dalekomorskimi. Nie w tym rzecz. Zastanawiam się tylko, jaki jest sens nazywania imieniem wielkiego kompozytora obiektu, który i tak pozostanie w świadomości Polaków jako Dworzec Centralny. To już nie ma odpowiedniejszych miejsc - uczelni muzycznych, filharmonii?
O tym, że muzyka Moniuszki jest nadal atrakcyjna i inspirująca, można było przekonać się podczas sobotniej uroczystej inauguracji Roku Moniuszkowskiego w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej. Włoski dyrygent i skrzypek Fabio Biondi wraz ze swoim zespołem instrumentów dawnych Europa Galante zaprezentował w koncertowym wykonaniu "Halkę". W jego interpretacji opera nabrała charakteru w pełni uniwersalnego. Biondi, a kilka lat temu inny specjalista od baroku Marc Minkowski, dowiedli, że z muzyką Moniuszki warto i należy eksperymentować, a sam Moniuszko tworzył dzieła na poziomie europejskim.
Koncert ten nie był jednak niczym nowym. To wierne powtórzenie wykonania "Halki", które odbyło się latem w ramach Festiwalu Chopin i jego Europa: ci sami artyści, ta sam wersja. Nie jestem przekonany, że powtórka koncertu, nawet najlepszego, to dobry pomysł na tak wielką okazję. Można było przecież przygotować jakąś ekstrapremierę. Tym bardziej że na ten rok zapowiadany jest "Straszny dwór" w nagraniu innego słynnego zespołu instrumentów dawnych - Orkiestry XVIII Wieku. Krótko mówiąc, sobotnie polsko-włoskie spaghetti było pyszne, ale szkoda, że odgrzewane. Następna taka okazja dopiero za 100 lat.
I jeszcze jedno. W sobotę miała mieć miejsce szeroko zapowiadana premiera fonograficzna zrealizowanego sierpniu nagrania "Halki". Niestety, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina (wydawca płyty) nie zdążył z jej produkcją.
A co z Płockiem? Rok Moniuszkowski to wielka tajemnica. Znalazłem tylko koncerty dla dzieci, w maju. W Płockiej Orkiestrze Symfonicznej mówią, że planują, ale czekają na wyniki konkursu ogłoszonego w ramach programu Moniuszko 2019. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z charakterystycznym dla siebie zapłonem, zabrało się za ten program dopiero jesienią ubiegłego roku.
