Artykuły

Bardzo dobre przedstawienie w Teatrze im. Słowackiego, którym Jan Prochyra rozpoczyna swoje artystyczne dyrektorowanie' jest wypadkową wielu nader ciekawym elementów. "Bal Manekinów" Brunona JASIEŃSKIEGO (w przekładzie Anatola Sterna) stanowi wyraz tragicznych rozpoznań, złudzeń i głębokich przeświadczeń autora, który zginął już jako sławny pisarz w ZSRR. Reżyser Grzegorz Warchoł prowadził owo zderzenie martwych figur z rzekomym życiem (równie martwym) ręką wprawną; świetnie ułożył pierwszą scenę zbiorową w sensie jej zawartości ideowej. Krzysztof Jędrysek w tej scenie właśnie, jako autor choreografii, okazał głęboki instynkt teatralny. Dekoracje Wiesława Olki doskonale imitujące dawna nowoczesność lat trzydziestych, były zimne, dystansujące nas od tego teoretycznego rozważania racji strajkujących, przekupnych przywódców i brzuchatych kapitalistów. Bolesław Rawski najpierw z okruchów tang, slow-foxów, nawet shimmy buduje melodie taneczne. potem je spiętrza w scenie katastrofy towarzyskiej politycznej. Kostiumy Ireny Biegańskiej doskonałe w wydaniu męskim, troszkę za nowoczesne w wersjach kobiecych (z wyjątkiem bardzo ładnych sukien Angeliki oraz Solange).

Bardzo mnie śmieszą rozważania formalizujące w odniesieniu do takich dzieł futurystów, jak właśnie "Bal manekinów". To Już jest wykład poglądów niech nikt się nie czepia futurystycznych udziwnień w rodzaju "nuż w bżuhu". bo tego nie m w dramatach o ciężkich treściach społecznych. Do tego wszystkiego Jasieński, który Wmawia socjalistom, powiedzmy francuskim, przejęcie się nomenklaturą w sensie dosłownym i przenośnym. Z dystansu lat to łaszenie się działaczy (Jędrysek, Ryszard Jasiński) było bardzo znamiennej rzekoma wytworność posła socjalistycznego - a jakże, w wydaniu stalinowskim socjal-zdrajcy! - pozwoliła Jackowi Chmielnikowi żonglować raczej zewnętrznością. Uważam, że Marian Cebulski w roli bankiera i Ryszard Sobolewski w roli fabrykanta, otwarcie atakujących się wzajemnie, kradnących sobie chwilę spokoju straszeniem to strajkiem, to cofnięciem kredytów, stworzyli najciekawszą parę premiery. To wejście w temat "kapitalistyczny", te przetargi dwóch rekinów w tle eleganckiego wieczoru tanecznego wyglądały przejmująco. W tym miejscu przedstawienia, już wtedy, kiedy przejęliśmy się pierwszą sceną, gdy eleganckie manekiny tańczą pod stłoczonymi u góry, ubraniami i sukniami, dokonuje się rozwiązanie konfliktu. Prosty pomysł z głową manekina, którą nosi Paul Ribandel narzuca aktorom wielość, różnorodność zadań scenicznych Chmielnik - Ribandel - odpowiada półgębkiem na pytania walczących o dobre wyroki ludu kapitalistów. Dwie zakochane w Ribandelu panie (doskonała, ekspresywna Danuta Jamrozy jako Solange, nieco pastelowa w rysunku Małgorzata Krzysica) i niekłamanym wdziękiem uwodzą miota socjalistycznego, który poczyna sobie dość swobodnie. Chmielnik jakby się krępował trochę właśnie tego nowego zadania i nie chciał porzucić maniery gestów manekinowych. Ożywi się nieco w scenie końcowej, właśnie wtedy kiedy... powrócił do głowy człowieczej.

Spektakl nie jest długi, pozwala śledzić rozwój akcji scenicznej i pewnego dystansu Ale równocześnie przedziwnie łatwo w tym przedstawieniu "połykamy" zasadnicze problemy polityczne lat minionych. Potężny zespół artystów dramatycznych (Manekiny, Panowie, Lokaje oraz wyróżniający się partner intrygujących dialogów Pan Levasin wykonaniu Janusza Krawczyka) okazał prawdziwy nerw dramatyczny, sceniczny. "Bal manekinów" reżyserowany przez Grzegorza Warchoła jest niezwykle sprawny. Oczywiście idzie tutaj o to, że twórca główny przedstawienia spełnia oczekiwania publiczności Nie filozofuje, chociaż z prze biegu dramatycznej akcji wynika głębia obyczajowych filozoficznych uogólnień. Bardziej go interesuje intryga obyczajowa, bo dopiero na jej tle rozróżnienia "klasowe" "rewolucyjne" nabierają barwy... dwuznaczności. Stąd nawet w takim szczególe, jak wyłączenie prądu czy... pomiar nóg Pani Levasin mają swój walor również symboliczny.