Artykuły

Jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych, twórca legendarnej grupy Provisorium - Janusz Opryński przenosi na deski głośną powieść Conrada. Premiera 8 czerwca w Teatrze Polskim.

Pozostająca przez lata na indeksie książek w Polsce zakazanych powieść "W oczach Zachodu" - to historia studenta filozofii, który przez przypadek wciągnięty zostaje w świat politycznej opozycji

To opowieść o świecie tajnych agentów, o świecie terrorystów, o tragicznej miłości, o kobietach w służbie rewolucji i wreszcie o uporczywiej próbie sprawienia, aby Zachód zrozumiał Wschód i Wschód zrozumiał Zachód.

W spokojne życie Razumowa, studenta trzeciego roku filozofii uniwersytetu w Petersburgu, brutalnie wdziera się polityka. Haldin, jego kolega z roku, rzuca bombę i zabija Ministra, ciemiężyciela rosyjskich studentów. Po dokonaniu morderstwa Haldin zjawia się u Razumowa, prosząc go o konie z woźnicą. Za tę pozornie niewielką przysługę Razumow zapłaci karierą i pogrzebie swoje nadzieje na odmianę losu...

Joseph Conrad - Józef Konrad Korzeniowski - piszący w języku angielskim prozaik i publicysta pochodzenia polskiego, dotykał w swej twórczości problemów odpowiedzialności, solidarności i wyborów moralnych.

Janusz Opryński -reżyser, menadżer kultury, autor adaptacji, dyrektor Festiwalu Konfrontacje Teatralne i zastępca dyrektora Centrum Kultury w Lublinie do spraw artystycznych, kierownik artystyczny Teatru Provisorium. Jako reżyser i współautor przyczynił się do największych sukcesów Provisorium: "Wspomnień z domu umarłych", "Współczucia", "Końca wieku". W 1998 r. nawiązał współpracę z Witoldem Mazurkiewiczem i jego Kompanią "Teatr". W jej wyniku powstało słynne przedstawienie "Ferdydurke", z którym teatry zjeździły cały świat. Ostatnie spektakle Teatru Provisorium wyreżyserowane przez Janusza Opryńskiego to "Bracia Karamazow" Fiodora Dostojewskiego (2012), "Lód" Jacka Dukaja (2013), "Punkt Zero: Łaskawe" w oparciu o powieść Jonathana Littella "Łaskawe" (2016).

***

Janusz Opryński o spektaklu:

Spotykamy się z "conradowskim człowiekiem", który poza doktryną i poza dogmatem, które mogłyby go rozgrzeszyć z niepewności i zabezpieczyć przed skutkami złego czynu, jak pisała przenikliwie Maria Dąbrowska, poddany zostanie niemiłosiernej "próbie ciemności".

Poznamy wartości człowieka w tak osobliwej chwili.

By zrozumieć "historię conradowską" szukamy inspiracji u wielkiego moralisty Alberta Camusa. Jego "Człowiek zbuntowany" a szczególnie rozdział "Delikatni zabójcy" rzuca ostre światło na rosyjski terroryzm, pokazuje nam skalę nierozwiązywalnych problemów, gdy próbujemy ocenić tę rosyjską młodzież. Za życie płacili życiem. Zabijali, ale wiedzieli, że nie mieli prawa dalej żyć. Niemal wszyscy byli ateistami, ale zdarzali się tacy, którzy w jednej ręce mieli bombę, drugą żegnali się przed ikoną.

Wielki znawca Josepha Conrada - Zdzisław Najder pisze, że "W oczach Zachodu" to polemika ze "Zbrodnia i karą" Fiodora Dostojewskiego. Uważa, że istnieje jakieś mroczne pokrewieństwo między Razumowem a Raskolnikowem. Conrad podobno nie cenił twórczości Dostojewskiego, ale wiele się od niego nauczył. I my, twórcy naszego przedstawienia, uczymy się od Dostojewskiego jego zasady twórczości (tę zaś odkrył Michał Bachtin), chcemy zachować niedopełnienie, dialogowe nierozstrzygnięcie świata artystycznego. Nie przyznajemy racji bezwzględnych żadnej z postaci, pełni empatii dla ich losu chcemy opowiedzieć ich historię.

Spytacie o aktualność tego tekstu, odpowiem znowu słowami mądrej Marii Dąbrowskiej: "Być aktualnym - w zastosowaniu do sztuki znaczy dobywać z tematu jego pierwiastki powtarzalne i wiecznie dla wszystkich żywe". My, twórcy tego spektaklu czujemy się razem z Conradem i jego postaciami "członkami załogi zaklętego okrętu, który bez sternika toczy się przez Nieznane".