Artykuły

Palącym zagadnieniem były ponadto postulaty dotyczące przywrócenia granych w warszawskim Teatrze Narodowym i zdjętych przez cenzurę w styczniu 1968 r. "Dziadów"' Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka. Wypowiedzi na ten temat nie były jednak zbyt przekonywające. Mia-ły charakter postulatywny i były w większym stopniu demonstracją poparcia dla samego Teatru Narodowego i jego kierownictwa, niż próbą podjęcia dyskusji z oficjalną propagandą partyjną. W tej sytuacji zdecydowałem się zabrać głos na temat tradycji inscenizacyjnej "Dziadów" A. Mickiewicza, zwłaszcza że tematem mojej pracy magisterskiej, pisanej pod kierunkiem znakomitego znawcy dziejów literatury romantycznej, doc. dr. Zbigniewa Jerzego Nowaka, była Rola reżysera i aktora w interpretacji "Dziadów" Adama Mickiewicza. Byłem więc przygotowany do analizy problemu scenicznej adaptacji tego dzieła. Znałem dokonania Stanisława Wyspiańskiego z 1901, Leona Schillera z 1932 r. oraz powojenne inscenizacje Aleksandra Bardiniego, Jerzego Grotowskiego i Jerzego Kreczmara. Wiedziałem, że każdy z tych wybitnych twórców teatralnych, chcąc wystawić w ciągu jednego wieczoru arcydramat naszego wieszcza, zmuszony był na własną odpowiedzialność dokonać wyboru tych fragmentów tekstu, które uznawał za stosowne dla realizacji przyjętej z góry wymowy całości widowiska. Ta praktyka sceniczna sankcjonowana od 1901 r., akceptowana była także z trudem po 1945 r. Dejmek nie burzył zatem przyjętej praktyki i nie zakłamywał wymowy ideowej dzieła. Poddałem więc krytyce nie tylko fakt zdjęcia spektaklu z afisza przez cenzurę, ale i lansowaną przez propagandę partyjną tezę o zakłamaniu wymowy ideowej utworu. Równocześnie w obawie przed dalszymi brutalnymi działaniami milicji, zgłosiłem propozycję chęci spotkania z władzami wojewódzkimi. (...)