Artykuły

Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny zaprasza na spotkanie ze spektaklem, który zrewolucjonizował polski teatr ostatnich kilku dekad.

W programie pokaz telewizyjnej adaptacji słynnego "Bzika tropikalnego" Grzegorza Jarzyny, premierowy pokaz dokumentu "Bzik Teatralny. Początek", a także spotkanie z reżyserem spektaklu i twórcami filmu, które poprowadzi Wojciech Majcherek. Wydarzenie odbędzie się 26 marca o godzinie 19.00 w siedzibie FINA przy ulicy Wałbrzyskiej 3/5.

18 stycznia 1997 roku w Teatrze Rozmaitości w Warszawie odbyła się premiera debiutanckiego spektaklu Grzegorza Jarzyny "Bzik tropikalny". W zgodnej opinii krytyków i teatrologów ta data była cezurą i przełomem w najnowszej historii polskiego teatru, otwarciem na nową estetykę i młodą publiczność. Wyjątkowość "Bzika tropikalnego" polegała na połączeniu kilku elementów: zderzenia cywilizacyjnego między Zachodem i Azją, nowego języka teatralnego, nawiązującego do estetyki wideoklipu i brutalnego kina spod znaku Quentina Tarantino oraz energii młodego zespołu, który sformował wokół siebie Grzegorz Jarzyna. Był to powrót do rytualnych źródeł teatru, wypartych w Polsce w latach 80. i 90. przez aktualną publicystykę i rozrywkę. Po raz pierwszy od czasów komunistycznych teatr zawiązał wspólnotę z publicznością, która reagowała podczas przedstawień żywiołowo, jak na koncertach rockowych.

"Bzik tropikalny" stał się początkiem nowego rozdziału w historii Teatru Rozmaitości. Rok po premierze Jarzyna został dyrektorem artystycznym sceny przy Marszałkowskiej.

W chwili gdy obejmował to stanowisko, był najmłodszym szefem teatru w Polsce, nie skończył jeszcze 30 lat. Pod jego kierunkiem Rozmaitości stały się główną kwaterą młodej generacji twórców, wchodzących na scenę z nową tematyką i artystycznym językiem. Kiedy w 2005 roku "Bzik tropikalny" schodził z afisza, teatr przy Marszałkowskiej (noszący nową nazwę TR Warszawa) był jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich zespołów teatralnych na świecie. I takim jest do dzisiaj.

W styczniu 2017 roku minęło 20 lat od premiery "Bzika tropikalnego", która wyznaczyła kierunek rozwoju sztuki scenicznej i zmieniła polski teatr. Film dokumentalny w reżyserii Joanny Makowskiej "Bzik Teatralny. Początek" przypomina ten przełomowy moment, a jednocześnie stawia pytania dotyczące możliwości rewolucji w dzisiejszym teatrze. Film pokazuje TR Warszawa jako miejsce, generujące energię twórczą - przestrzeń debiutów i rozwoju nowych pokoleń twórców teatru.

Rok 2017 przyniósł kolejną cezurę w historii TR Warszawa - powstał projekt nowej siedziby teatru na Placu Defilad, a zespół TR przygotowuje się do jej budowy. Film łączy te dwa ważne momenty w historii TR Warszawa i opowiada o nowym etapie rozwoju teatru.

Osią dramaturgiczną filmu są przygotowania do premiery spektaklu Grzegorza Jarzyny "G.E.N" (prem.17.02.2017), będącego odpowiedzią na film "Idioci" Larsa von Triera opowieścią o alternatywnej wspólnocie, której członkowie kontestują rzeczywistość, aby poprzez prowokacje zmienić system, oparty na strachu, manipulacji i zniewoleniu jednostki. W filmie materiały z prób do spektaklu "G.E.N" przeplatane są wspomnieniami twórców, wykonawców i realizatorów "Bzika tropikalnego", takich jak Maria Maj, Maja Ostaszewska, Cezary Kosiński, czy Magdalena Cielecka.

Twórcy filmu odkrywają materialne i niematerialne ślady po legendarnym przedstawieniu Grzegorza Jarzyny, odwiedzają teatralne magazyny, gdzie gromadzone są elementy scenografii do przedstawień TR Warszawa. W filmie zostały wykorzystane także unikalne materiały 1997 roku z premiery "Bzika tropikalnego" autorstwa Dariusza Jarzyny. Archiwalne zdjęcia i wspomnienia nakładają się na współczesne sceny z życia zespołu TR Warszawa. Twórcy wspólnie z bohaterami filmu szukają odpowiedzi na pytanie, co zostaje po przełomowych dziełach teatralnych poza wspomnieniami, fotografiami i zapisami wideo. Film Joanny Makowskiej pokazuje teatr jako wspólnotę ludzi, poruszanych tymi samymi ideami: wolności artystycznej, otwartości i twórczego niepokoju.

Film jest koprodukcją TR Warszawa, Telewizji Polskiej S.A. oraz Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego.

***

Program wydarzenia:

19.00 "Bzik teatralny. Początek", reż. Joanna Makowska, 2018, 50 minut

20.00 Spotkanie z Grzegorzem Jarzyną, Joanną Makowską i Romanem Pawłowskim porozmawia Wojciech Majcherek.

20.45 "Bzik tropikalny", reż. Grzegorz Jarzyna, 1999, 54 minuty

Joanna Makowska - reżyserka telewizyjna, autorka i współtwórczyni kilkuset programów telewizyjnych dotyczących kultury, m. in. "Tygodnika Kulturalnego, "Pegaza", magazynu literackiego "Zakładka", "Sceny Alternatywnej", "Kultury, Głupcze", "WOK teatr", cykli "Ksiażki na lato, jesień, zimę i na świeta", "Rozmowy Poszczególne", a także telenowel kulturalnych " Kulturalni" i "Redakcja Kultury", magazynu "Wstęp wolny", "Ulice Kultury", "W polskim kinie", "Jazdy kulturalnej", "Ale jazdy", "Seansu filmowego", oraz serialu dokumentalnego "250 minut o polskim teatrze". Reżyserka i współreżyserka gali telewizyjnych, m. in. wręczenia Nagród Literackich NIKE, Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, Festiwalu Dwa Teatry, Nagrody Literackiej Gdynia.

***

Na zdjęciu: Grzegorz Jarzyna, kadr z filmu "Bzik Teatralny. Początek", reż. Joanna Makowska