Artykuły

Tytułowa rola w dramacie Adolfa Nowaczyńskiego grana była w historii polskiego teatru przez aktorów najwybitniejszych - przez Kamińskiego i Solskiego, dla którego był to prawdziwy popis.

Teraz na scenie Teatru Ateneum w Warszawie kreuje ją równie znakomicie aktor Jan Świderski, którego widzowie doskonale znają z wielu wspaniałych ról. Nikt nie potrafiłby być tak doskonałym Romulusem Wielkim, markizem de Sade w "Maracie-Sade", Janem Wilhelmem Mobiusem w "Fizykach", jak właśnie Świderski.

Podobnie jest z rolą Wielkiego Fryderyka, która nie tylko zachwyca krytyków, oszałamia publiczność, ale jest także kolejnym wielkimi sukcesem aktora i znaczącym elementem jego twórczego dorobku. Jakże do gry Jana Świderskiego pasują tę słowa Franciszka Ryszki: "Książę-biskup (Ignacy Krasicki) i inni dworscy lub klienci kręcą się wokół osoby pruskiego króla, ale stanowią tylko tło. Bohaterem - i to jakim - jest sam Fryderyk. Jego postać przerasta wszystkich. Na swój sposób obrzydliwa..., w istocie jednak budząca usprawiedliwioną grozę postać ta wygłasza racje, nie dające się jednoznacznie zakwalifikować, nie jest przeto postacią stereotypową, znów wedle recepty z czytanek szkolnych...".

I dalej: "Czuje się, śledząc akcję na scenie; że w całej swojej prywatności - chciałoby się powiedzieć "w pantoflach" - król reprezentuje jeszcze potężne i groźne państwo, państwo, które powstało niespełna sto lat wcześniej, a już zajęło poczesne miejsce w rzędzie mocarstw europejskich...". Taki jest właśnie Fryderyk - Świderski.

W tym przedstawieniu jest także druga znakomita rola - Ignacego Machowskiego jako Hansa Joachima von Zietena, generała majora huzarów. Partie, w których występują ci dwaj aktorzy: Świderski i Machowski, przejdą do historii naszego teatru.