Artykuły

Pozornie wszystko jest w porządku. Warszawski Teatr Dramatyczny za­inaugurował sezon dwiema polskimi prapremierami - Sztuką sukcesu Nicka Deara i Szaleństwem Jerzego III Alana Bennetta. Obie sztuki są w miarę nowe, obie reprezentują dramaturgię angielską i obie rozgrywają się w po­dobnej scenerii, a problemy w nich poruszane nie są sobie odległe. Wiąże się to z czasem historycznym, w jakim osadzili autorzy akcje swych drama­tów. Nick Dear w czasie jednej nocy skondensował wydarzenia, które rozegrały się w ciągu dziesięciolecia 1727-37. W tym okresie rządzili Anglią władcy z dynastii hanowerskiej - Jerzy I i Jerzy II. Ich bezpośrednim następ­cą był tytułowy bohater dziejącego się pół wieku później utworu Bennetta.>>>

<<< Anglia, dwór królewski pięćdziesiąt lat później, to realia Szaleństwa Jerzego III Mana Bennetta. Król zapada na zdrowiu, a jego choroba nosi wszelkie znamiona obłędu, uniemożliwiającego sprawowanie rządów. Rozpoczyna się bezpardonowa walka o władzę między popierającymi monarchię torysa-mi a opozycją wigów. Obie strony chwytają się wszelkich sposobów, by w nieczystej rozgrywce pokonać rywala. Dlatego widzimy przekupnych lekarzy, wewnętrzne przetasowanie w obu obozach - słowem, gra toczy się "na całego". Jednak wszystko to w przedstawieniu Filipa Bajona ani przez chwilę nie zajmuje całej uwagi publiczności. Jeśli bowiem teatr chce mówić o sprawach zawsze aktualnych, a takim problemem jest walka o władzę, na scenie musi powstać przynajmniej złudzenie rzeczywistości. Widz musi poczuć, że obcuje w teatrze z żywymi, realnymi postaciami. W spektaklu Bajona trudno doszukać się choćby namiastki prawdziwego życia. Widzimy przesuwające się po scenie figury, których działania spro­wadzają się do wygłaszania rożnych deklaracji. Nie ma prawdziwego spektaklu. Marek Walczewski w roli Jerzego III od początku gra człowieka chorego, akcentując to różnymi sposobami. Nie wchodzi więc w grę nara­stanie choroby, środki aktorskie są cały czas te same. Jednak problem tkwi w tym, że Walczewski nie ma naprawdę przeciwnika. Powierzenie roli księcia Walii, niedoszłego sukcesora tronu, Krzysztofowi Kołbasiukowi wygląda na błąd obsadowy. Książę Walii Kołbasiuka jest tylko śmieszny, a momentami wręcz żałosny i ani przez chwilę nie stanowi zagrożenia dla króla. Inni aktorzy, Małgorzata Niemirska, Antoni Ostrouch, Marek Obertyn czy Maciej Damięcki, zbudowali swe role w oparciu o jeden, zazwyczaj zewnętrzny trick - sposób mówienia, ton głosu lub charakterystyczny chód - i ogrywają go w trakcie całego przedstawienia. Najciekawiej postawione są dwie role. To William Pitt Mariusza Bonaszewskiego - pod maską twardego polityka skrywający dramat alkoholika - i doktor Willis Zdzisława Wardejna, całkowicie przekonany o słuszności swej metody leczenia króla, wiarygodnie rysuje zależność między lekarzem-wybawcą a królewskim pacjentem. Sztuka Bennetta daje aktorom możliwość pokazania się także w rolach epizodycznych. W warszawskim przedstawieniu nie wykorzystano tej szan­sy. W nijakiej inscenizacji większość epizodów wypada niezbyt interesują­co. Tu również, jak w Sztuce sukcesu, brakuje określonego tematu. Filip Bajon odnosi się do tekstu sztuki z widoczną atencją. Tymczasem myślę, że skrócenie blisko czterogodzinnego spektaklu wyszłoby mu na dobre, gdyż w pewnym momencie akcja przestaje się rozwijać i nabiera tempa dopiero w końcówce. Omawiane sztuki nie były w Polsce publikowane. Nie wiem, czy winą za niepowodzenie przedstawień obarczać tylko teatr, czy także autorów dramatów. Może w oparciu o ich teksty mógłby powstać lepszy, ciekawszy teatr, a może już literacka podstawa nie stwarza takich możliwoś­ci. W tym kontekście zastanawia polityka repertuarowa Teatru Dramatycz­nego. W ciągu tygodnia zaprezentowano dwie sztuki o zbliżonej, odległej od zainteresowań szerokiej widowni, tematyce. Sposób, w jaki zostały przed­stawione, każe wątpić, by Szaleństwo Jerzego III i Sztuka sukcesu stały się rzeczywistymi sukcesami Teatru Dramatycznego.