Sprawy teatralne Erwina Axera
"Inscenizując reżyser uczy się od teatru, który go przygarnął, od autora, aktorów i podobnie jak aktorzy, od publiczności. Uczy się od miasta i kraju, w którym pracuje". (E. Axer "Marzyciele") "Pokolenie, do którego należę, jak mało innych świadczy, że bez specyficznego talentu marnujemy najwspanialsze nauki. Mieliśmy nieomal wszyscy przygody w skali szekspirowskiej. Wojny i rzezie, obozy, dyktatury takie i owakie, zdrada i mord były nam szkołą. Ilu naprawdę skorzystało z nauk? Niewielu. A i tych lepiej nie wymieniać. Nie uczynili dobrego użytku ze swojej wiedzy". (E. Axer, "Homo unius libri"
Erwin Axer urodził się w Wiedniu, dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, a Wydział Reżyserii ukończył w słynnym warszawskim PIST-cie pod kierunkiem nie mniej słynnego Leona Schillera. Przez pierwsze dwa lata wojny był aktorem i reżyserem polskiego teatru we Lwowie, a potem pracował jako ślusarz. Brał udział w powstaniu warszawskim. Po jego klęsce znalazł się w stalagu i rąbał kamienie w górach Harzu. Powróciwszy do kraju został współkierownikiem Teatru Kameralnego Domu Żołnierza w Łodzi, który przeniesiony w 1949 r. do Warszawy istnieje do dziś pod nazwą Teatru Współczesnego. Był kierownikiem artystycznym i dyrektorem tej sceny do roku 1981. Jest wybitnym reżyserem, pedagogiem, autorem licznych miniatur literackich i wspaniałych esejów o teatrze, których jeden z tomów nosi tytuł "Sprawy teatralne". Film Krzysztofa Domagalika nie bez powodu do tego właśnie zbioru nawiązuje, gdyż w formie bliższy jest on esejowi niż tradycyjnemu zapisowi dokumentalnemu.
Erwin Axer mówi o sobie sam. Nie są to zwierzenia ani chronologiczne, ani związane z jednym z góry założonym tematem. Dotyczą rozmaitych problemów artystycznych i politycznych, są też próbą ustosunkowania się do kilku stereotypowych określeń i opinii używanych dla przedstawienia stylu Teatru Współczesnego w jego najbardziej twórczym i poszukującym okresie i metody reżyserskiej Axera. Poszczególne sekwencje ilustrowane zdjęciami i fragmentami spektakli poświęcone są między innymi pracy z aktorami, kontaktom z dramaturgami, Leonowi Schillerowi, relacji dyrektora teatru z ówczesnymi władzami rozmaitych szczebli, opisowi sianu intelektualno-politycznej świadomości tuż po wojnie. Te gawędy, mówione z właściwą Axerowi elegancją stylu i poczuciem humoru, nie są jednak przeznaczone dla szerokiej widowni. Usatysfakcjonowani w pełni będą jedynie ci, którzy teatrem interesują się żywiej, potrafią rozpoznać przywołane w filmie twarze i nazwiska oraz znają historyczny kontekst "spraw teatralnych", o których w filmie mowa.
