Artykuły

W Powszechnym - "najbardziej katolicki spektakl w polskim teatrze ostatnich 30 lat". W Nowym - antymieszczańska satyra. W Muzeum Polin - jidysz i Bob Dylan. A na Torwarze - Sting. Kryzysów w stołecznej kulturze i w tym roku zapewne nie zabraknie, ale mamy też na co czekać.

To nie tylko teatralne premiery, wernisaże i koncerty - nad Wisłą otworzy się pawilon Muzeum Sztuki Nowoczesnej, a po kilku latach remontu ponownie zaprosi zwiedzających Muzeum Warszawy. Oto subiektywny przegląd wydarzeń kulturalnych tego roku, na które warto czekać.

TEATR

"Sonata widm", Nowy Teatr

PREMIERA 20 STYCZNIA

Szwedzki reżyser Markus Öhrn pierwszy raz bierze się za klasyczny tekst dramatyczny. W dodatku od razu za Augusta Strindberga, specjalnie ponownie przełożonego na polski przez Annę Topczewską. Ostro antymieszczańska i oniryczna zarazem "Sonata widm" z 1907 r. od 20 lat nie była wystawiana w Polsce.

***

"Pasja według św. Jacka", Teatr Powszechny

PREMIERA 24 STYCZNIA

Paweł Łysak pokaże przedstawienie o Jacku Kuroniu według dramatu Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk. Twórcy "Pasji wg św. Jacka" chcą nie tyle rekonstruować biografię opozycjonisty, co przyjrzeć się temu, co zostało dziś z jego ideałów. Kuronia zagra Oskar Stoczyński. W spektaklu zadebiutuje na deskach Powszechnego Ewa Skibińska, wcześniej przez 30 lat aktorka Teatru Polskiego we Wrocławiu, dewastowanego obecnie przez władze województwa dolnośląskiego.

***

"Berlin Alexanderplatz", Teatr Studio

PREMIERA 27 STYCZNIA

Wrocławski desant przybył też do Teatru Studio. Oparty na powieści Alfreda Döblina "Berlin Alexanderplatz" będzie pierwszą premierą wyreżyserowaną przez Natalię Korczakowską jako dyrektor artystyczną sceny. I debiutem w Studiu Bartosza Porczyka, w ostatnim sezonie kojarzonego przede wszystkim z roli Gustawa/Konrada z 14-godzinnych wrocławskich "Dziadów" Michała Zadary. Od "Berlin Alexanderplatz" współpracę ze Studiem zaczną też Marcin Pempuś i Krzysztof Zarzecki, dotąd aktor Narodowego Starego Teatru w Krakowie. Książka Döblina, społeczny pejzaż Republiki Weimarskiej, ma być aluzją do współczesnych zagrożeń demokracji.

***

"Idiota", Teatr Narodowy

PREMIERA 11 LUTEGO

To jedno z ważniejszych teatralnych wydarzeń tej zimy. Sztukę na podstawie powieści Fiodora Dostojewskiego reżyseruje Paweł Miśkiewicz, w latach 2009-2012 dyrektor Teatru Dramatycznego. To za jego rządów powstały tam tak ważne spektakle, jak "Marylin. Persona" Krystiana Lupy czy "W imię Jakuba S." Moniki Strzępki. Miśkiewicz wraca do Warszawy po udanych wystawieniach tekstów Elfriede Jelinek w Teatrze Polskim we Wrocławiu i Starym Teatrze w Krakowie. Główną rolę, księcia Myszkina, zagra gościnnie Paweł Tomaszewski.

***

"Klątwa", Teatr Powszechny

PREMIERA 18 LUTEGO

Reżyseruje Oliver Frljić, chorwacki artysta, o którym głośno było przy okazji odwołanej przed trzema laty po protestach skrajnej prawicy "Nie-boskiej komedii. Szczątków" w Starym Teatrze w Krakowie czy błyskotliwie ironicznego i wieloznacznego spektaklu "Nasza przemoc, wasza przemoc", m.in. o kryzysie uchodźczym, na Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy. Do dziś toczy się postępowanie w sprawie znieważenia w nim flagi narodowej i obrazy uczuć religijnych (większość osób, które złożyły doniesienia do prokuratury, przedstawienia nie widziała).

Frljić w Powszechnym przygotowuje "Klątwę" na motywach sztuki Stanisława Wyspiańskiego o konflikcie między mieszkańcami małopolskiej wioski a proboszczem. Ma to być "najbardziej katolicki spektakl w polskim teatrze ostatnich 30 lat".

***

"Chłopi", Teatr Powszechny

PREMIERA W MAJU

Spektakl według "Chłopów" Władysława Reymonta wyreżyseruje Krzysztof Garbaczewski. To kolejny zaskakujący wybór literacki reżysera, który ostatnio wystawił z sukcesem w TR cyberpunkowego "Roberta Robura" według powieści legendy polskiej prozy początku XXI w. Mirosława Nahacza. Gościnnie w "Chłopach" wystąpią m.in. Anna Ilczuk i Andrzej Kłak, zwolnieni z Wrocławia za protesty przeciwko sytuacji w Teatrze Polskim.

***

"Moja walka", TR Warszawa

PREMIERA 7 PAŹDZIERNIKA

Michał Borczuch wystawi spektakl na motywach głośnej sagi powieściowej Karla Ove Knausgarda "Moja walka". Planuje zaimplementować do swej pracy pisarską metodę Knausgarda, opartą na drobiazgowym zapisie codzienności, i przenieść ją poza powieściowe realia. Do TR Warszawa wróci po latach René Pollesch, jedna z ikon teatru postdramatycznego początku XXI w. Co będzie jego trzecim zrealizowanym przy Marszałkowskiej tytułem, teatr nie zdradza.

***

"Malowany ptak", Teatr Żydowski

Do wędrującego po mieście Teatru Żydowskiego wróci Maja Kleczewska, reżyserka głośnego "Dybuka". Wystawi "Malowanego ptaka" Jerzego Kosińskiego. Spektakl powstaje w koprodukcji z Teatrem Polskim w Poznaniu. Kolejny realizowany tu spektakl Kleczewskiej to powrót do żydowskiej klasyki - "Golem".

MUZEA

W pierwszej połowie roku do kulturalnej mapy Warszawy będzie można dodać dwa kolejne punkty. Oba nie do końca nowe, choć wyczekiwane. W ostatnim tygodniu marca otwiera się tymczasowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej nad Wisłą. Sprowadzony z Wiednia modułowy pawilon stanął już obok Centrum Nauki "Kopernik". Na niemal 1000 m kw. ma się zmieścić nie tylko sala wystawowa, ale też księgarnia i kawiarnia.

Na otwarcie MSN planuje wystawę "Syrena herbem twym zwodnicza" pokazującą konteksty, w jakich pojawiał się w sztuce popularny symbol Warszawy - od średniowiecza przez prace awangardzistów po współczesne przedstawienia. Jeszcze przed końcem wakacji w pawilonie MSN widzowie zobaczą wystawę "140 uderzeń na minutę", która miała premierę na zeszłorocznym festiwalu Open'er w Gdyni. Temat lat 90. w Polsce opisuje ona z nieoczywistej perspektywy, pokazując związki między kulturą rave a sztukami wizualnymi.

Drugie huczne otwarcie zaplanowane jest na ostatni weekend maja, kiedy na Rynek Starego Miasta ma powrócić Muzeum Warszawy. W odnowionej siedzibie muzeum będzie można podziwiać m.in. naścienne malunki polskich rysowników i grafików z lat 50. i 60. przeniesione z wydawnictwa Iskry. Ponowne otwarcie Muzeum Warszawy zaplanowano na 26 maja - będzie jednocześnie wernisażem nowej wystawy głównej zatytułowanej "Rzeczy warszawskie".

WYSTAWY

"Jerzy Jarnuszkiewicz. Notatki z przestrzeni", Zachęta

WERNISAŻ 28 STYCZNIA

Od rysunków i ekslibrisów, przez prace rzeźbiarskie po urbanistyczne formy przestrzenne - w Zachęcie otwiera się monograficzna wystawa Jerzego Jarnuszkiewicza. Jej kurator, prof. Waldemar Baraniewski, chce pokazać wszechstronność dorobku zmarłego w 2005 r. rzeźbiarza. Jarnuszkiewicz był nie tylko autorem figurki Małego Powstańca, ale też socrealistycznych płaskorzeźb na budynkach MDM-u, abstrakcyjnych form z metalu, które pokazywał w prestiżowym Muzeum Guggenheima, i realistycznych rzeźb sakralnych.

***

"Spragnieni piękna", Muzeum Narodowe

WERNISAŻ 26 STYCZNIA

Wystawa będzie poświęcona dwudziestoleciu międzywojennemu. Ma pokazać nie tylko malarstwo, grafikę i rzeźbę tego okresu, ale też to, co dziś nazwalibyśmy designem - meble, blankiety zaproszeń, przybory toaletowe czy suknie, w których brylowały damy na balach w Ziemiańskiej czy Adrii.

***

"Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu", Muzeum Polin

WERNISAŻ 3 LUTEGO

Związki między tożsamością a kulturą popularną w lżejszej wersji pokaże Polin, gdzie otworzy się wystawa "Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu". Pokazywana wcześniej przez Muzeum Żydowskie w Hohenems ekspozycja śledzi wpływy żydowskiej historii i kultury w muzyce popularnej na przestrzeni XX w. - od szelakowych płyt z początku stulecia przez twórczość Boba Dylana, Barbry Streisand czy The Ramones po Amy Winehouse. W Warszawie wystawa będzie poszerzona o polski kontekst, m.in. szlagiery z przedwojennych kabaretów śpiewane w jidysz.

***

"Podróż do Edo. Japońskie drzeworyty ukiyo-e z kolekcji Jerzego Leskowicza", Muzeum Narodowe

WERNISAŻ 25 LUTEGO

Po kończącej się właśnie wystawie prezentującej sztukę chińską w lutym Muzeum przybliży widzom panoramę Japonii zachowaną na drzeworytach ukiyo-e - techniki używanej przez artystów od XVII do końca XIX w. Grafiki, pochodzące z kolekcji Jerzego Leskowicza, pokazują krajobrazy i pejzaże Dalekiego Wschodu oraz portrety jego mieszkańców.

***

"Jarosław Kozakiewicz. Brzuch architekta", Zachęta

WERNISAŻ W MAJU

Projekty z pogranicza rzeźbiarstwa i architektury będzie można zobaczyć w Zachęcie na początku maja, kiedy w galerii otworzy się wystawa "Jarosław Kozakiewicz. Brzuch architekta". Kozakiewicz jest twórcą instalacji, rzeźb i monumentalnych projektów architektonicznych, m.in. "Projektu Mars", gigantycznej rzeźby w kształcie ucha na poprzemysłowych terenach Pojezierza Łużyckiego, czy Satoptykonu - futurystycznej kolonii karnej w kosmosie.

Performance i późna polskość, Centrum Sztuki Współczesnej

CSW od kilku sezonów kładzie nacisk na wydarzenia łączące sztuki wizualne i performance. W pierwszym półroczu w Zamku Ujazdowskim można będzie zobaczyć m.in. dokumentację działania Mai Bekan, która od 2009 r. aranżuje wspólnotowe sytuacje w ramach projektu "P jak performans" (luty) i wydarzenie inspirowane koncepcją "tymczasowej strefy autonomicznej" Hakima Beya (kwiecień).

Najciekawsza może okazać się wystawa poświęcona Polsce. A konkretniej "późnej polskości", jak, za Tomaszem Kozakiem, nazywają okres po 1989 r. twórcy koncepcji wystawy Ewa Gorządek i Stach Szabłowski. Zespół kuratorski zestawia ze sobą narracje o polskiej tożsamości prezentowane w sztukach wizualnych z treściami, jakie wytwarzają kino, telewizja, literatura czy teatr.

KONCERTY

Fanów w Polsce ucieszył zespół Depeche Mode , który ogłosił trasę promującą najnowszą płytę "Spirit". Powstała w latach 80. brytyjska grupa wciąż cieszy się dużą popularnością. 14. album Depeszów ukaże się wiosną, a w lecie grupa odwiedzi Warszawę, by 21 lipca po raz kolejny wystąpić na Stadionie Narodowym.

Za niecałe trzy miesiące do Warszawy przyjedzie muzyk, który w Polsce ma równie zagorzałych fanów. Na Torwarze 27 marca zagra Gordon Matthew Sumner, bardziej znany pod pseudonimem Sting . Były lider The Police będzie promował album "57th & 9th", trzynasty w solowej karierze.

Zagraniczne gwiazdy pojawią się też na Torze Wyścigów Konnych, gdzie odbędzie się Orange Warsaw Festival (2 i 3 czerwca). Na razie wiemy, że zagrają elektroniczny duet Justice i altrockowa grupa Imagine Dragons .

Jeszcze przed latem w Warszawie zagra kilkoro mniej mainstreamowych, choć cenionych muzyków. 14 stycznia w Cafe Kulturalna wystąpi alt-popowa wokalistka Dena , w lutym w Progresji kompozytor i producent Trentemoller (współpracujący m.in. z Depeche Mode), a w Miłości gwiazda nowego rapu Jazz Cartier . W marcu w klubie Niebo zagra electropopowa grupa Austra z charyzmatyczną Katie Stelmanis na wokalu, a w kwietniu w Stodole pochodzący z Waszyngtonu raper Oddisee . Fani indie-folku czekają pewnie na początek maja, kiedy w Palladium wystąpią Kings of Convenience . Norweski duet koncertuje nieczęsto - ostatnim razem wystąpił w Polsce w 2010 r. na Open'er Festivalu w Gdyni.