Artykuły

>>> Strach pomyśleć, jaka byłaby kompromitacja honoru warszawskiego teatru, gdyby z pomocą nie przyszła mu rocznicowość. Tak wyklinana przez niektórych. Tym razem na pomoc przyszła 150-rocznica Powstania Listopadowego. Teatr Drama­tyczny wystawił radziecką sztukę Ed­warda Radzińskiego pt. "Łunin czyli śmierć Kubusia Fatalisty", Teatr na Woli sztukę Jerzego Mikke - "Niebez­piecznie, panie Mochnacki...", wreszcie Teatr Powszechny "Kordiana".

Z tych trzech największy wymiar osiągnęła premiera w Teatrze Drama­tycznym. Ciekawy pomysł, pokazanie losów buntowników zza drugiej strony barykady. Łunin był przecież dekabry­stą, adiutantem Wielkiego Księcia Kon­stantego w dodatku. Zresztą sztuka Radzińskiego, oparta na autentykach - pismach Łunina - godzi znakomicie in­dywidualność przeżyć bohatera z głębią uogólnień. Na to ostatnie zwłaszcza po­łożył nacisk reżyser Piotr Cieślak. A wielkość Zbigniewa Zapasiewicza w ro­li tytułowej polega na uzyskaniu refleksyjności o wielkiej sile oddziaływa­nia. Co umożliwia widzowi wędrowa­nie, wraz ze wspomnieniami Łunina, z rzeczywistości kazamatów syberyjskiego więzienia w przeszłość - poznawanie mechanizmów carskiego i warszawskie­go dworu.<<<

Przedstawienia te, a szczególnie dwa pierwsze, wyreżyserowane były z myślą o współczesności. Doskonale wyczuwa to widownia, bezbłędnie odszukując to, co pod dziewiętnastowiecznym kostiumem jest współczesne. Głównym tematem jest władza i człowiek buntujący się prze­ciwko tej władzy. Przypomina to okres popaździernikowy, kiedy w teatrach głównym tematem stały się również mechanizmy władzy - dopóki Władza nie wzięła się za władzę Ta główna relacja rozpada się na szereg składowych. Np różne sposoby ujarzmiania społeczeństwa w "Łuninie..." czy u Mikkego: mecha­nizmy działania aparatu policyjnego reakcje człowieka poddanego działaniom represji - świetne sceny przesłuchań Mochnackiego. Ryzyko buntu w skali losu człowieka i skali sytuacji kraju - we wszystkich trzech przedstawieniach bardzo wyraziście uwypuklone.