Artykuły

Jaka kultura jest nam teraz potrzebna, co trzeba naprawić, jak uchronić autonomię kultury i zapewnić twórczą wolność artystom - to tematy, o których będą dyskutować uczestnicy Kongresu Kultury. Kongres rusza w piątek, potrwa do niedzieli.

Kongres Kultury to - jak przypomniała jedna z inicjatorek wydarzenia, Agata Diduszko-Zyglewska - inicjatywa oddolna, obywatelska. - Naszym celem jest wspólne znalezienie odpowiedzi na kluczowe pytania. Chcemy porozmawiać o tym, jaka kultura jest nam teraz potrzebna, co trzeba naprawić, jak uchronić autonomię kultury i zapewnić twórczą wolność artystom. Jak wychowywać dzieci, by były świadomymi i samodzielnie myślącymi odbiorcami kultury. Jak kultura może służyć budowaniu otwartego, różnorodnego społeczeństwa i jak skutecznie się samoorganizować jako środowisko - mówiła.

Jak zaznaczyła, program kongresu został zbudowany demokratycznie. - Na wezwanie organizatorów kilkaset osób z całego kraju przesłało tematy, które uznali za kluczowe - podkreśliła. - Ucieszyło nas, że znalazło się tam to, co my też uznajemy za kluczowe - styk kultury i twórczości z demokracją, wpływ stanu kultury na przygotowanie etyczne społeczeństwa do radzenia sobie z kryzysami. Istotna okazała się kwestia wychowania dzieci, twórczość, bezpieczeństwo publicznych i niepublicznych instytucji kultury i nieformalnych grup - dodała.

Następnie tematy stały się przedmiotem głosowania, w którym wzięli udział zarejestrowani uczestnicy Kongresu; tak wyłoniono te najważniejsze.

Tematy zostały następnie zebrane w 42 grupy robocze, tzw. stoliki i zebrane w kilka bloków. Eksperci będą rozmawiać o edukacji; Europie, migracjach, wielokulturowości; kulturze dzieci i młodzieży; kulturze i demokracji; odbiorcach, uczestnikach, użytkownikach; organizacji, samoorganizacji, instytucjonalizacji; politykach kulturalnych oraz twórcach.

Przykładowo w ramach bloku "kultura i demokracja" zaplanowano pięć stolików: "Zakłamana rzeczywistość, czyli o tym jak zniewala nas fałsz" (Kazimierz Szufnik, Komitet Obrony Demokracji), "Polityka historyczna jako zagrożenie dla kultury" (Leszek Szaruga, Uniwersytet Warszawski), "Jak rozmawiać mimo różnic?" (Iwo Zmyślony, Uniwersytet Warszawski), "Wolność twórcy a polityka państwa" (Anda Rottenberg, osoba prywatna) oraz "Media wobec kultury" (Piotr Gruszczyński, Nowy Teatr w Warszawie).

Prócz "stolików" w ramach Kongresu będą się odbywać sesje plenarne. W pierwszej, otwierającej Kongres sesji: "Jak jest. Mapa kultury w Polsce" - wezmą udział paneliści: Artur Celiński, Marek Krajewski, Joanna Orlik, Bogna Świątkowska, dr hab. Iwona Kurz oraz moderator Edwin Bendyk. Ich spotkanie będzie poświęcone zdiagnozowaniu tego, "jak jest w kulturze" oraz przedstawieniu stanu badań zespołu badaczy z całego kraju, którzy w ostatnich latach analizowali polską kulturę. W piątek odbędzie się także sesja "Jak było. Jak jest. Jak być powinno Pakt dla Kultury i Obywatelski Pakt dla Mediów Publicznych". Poprowadzą ją Beata Chmiel i Jacek Żakowski.

Drugi dzień kongresu przeznaczono na dyskusje wokół trzech bloków: autonomii sztuki, tłem ekonomicznym pracy twórcy w Polsce oraz kwestii samoorganizacji. Eksperci będą rozmawiać m.in. o artystach na rynku pracy w Polsce, zarządzaniu i prawach pracowniczych w państwowych instytucjach kultury, prawie dziecka do kultury, nowych technologiach w kulturze, instytucjach i ludziach kultury wobec migrantów i uchodźców, polityce historycznej jako zagrożeniu dla kultury, absurdach regulacji finansów publicznych a kulturą, jakiej promocji czytelnictwa potrzebują Polacy, finansowaniu kultury niezależnym od instytucji państwowych oraz jak rozmawiać mimo różnic.

W niedzielę odbędą się z kolei cztery debaty. Pierwsza będzie dotyczyła prawa dziecka do kultury i nowych wizji edukacji - zwłaszcza artystycznej. Kolejna - "Póki nie żyjemy", z udziałem m.in. Pawła Demirskiego, Andrzeja Mencwela, Jadwigi Staniszkis i Kingi Dunin - będzie o, jak czytamy w opisie, "życiu w skansenie historycznych figur i tożsamości", "życiu cudzym życiem martwych bohaterów narodowych" i nowych pomysłach na suwerenność, tożsamość i polskość. Przedostatnie posiedzenie, prowadzone przez Wojciecha Tochmana, skupi się na "ciele, które znów jest głównym przedmiotem i podmiotem polityki".

Kongres zamknie panel, podczas którego zostaną wygłoszone rekomendacje - postulaty wypracowane przez grupy robocze pracujące przy 42. stolikach kongresowych. Rekomendacje będą podsumowaniem kongresu i przedmiotem dalszych prac.

Podczas trwania Kongresu - z myślą o tematach, które odpadły w głosowaniu - uczestnicy będą mogli po wcześniejszym zapisaniu na listę publicznie, przed Teatrem Studio, wypowiedzieć się w ramach "Wolnej trybuny", czyli "otwartego mikrofonu". Prócz tego organizatorzy podkreślając, że zależy im, by Kongres dotarł do wszystkich zainteresowanych, zapowiedzieli, że obrady zostaną udostępnione online.

Równocześnie z Kongresem w Warszawie będzie się odbywał Festiwal Zgromadzenia. Sztuka Wspólnoty. W programie wydarzenia znalazły się m.in. wystawa prac twórców pokolenia lat 80. "Nic o was bez nas", koncert specjalnie powstałej na tę okazję Warszawskiej Orkiestry Ulicznej, hakaton kulturalny, Kongres Wróżek Polskich oraz warsztaty stolarskie - "dla kobiet i nie tylko".

Prócz tego podczas festiwalu odbędą się czytania aktorskie trzech sztuk, których bohaterem jest ksiądz, a tematem - konflikt sumienia. Usłyszymy teksty: "Historia Jakuba" Tadeusza Słobodzianka, "Sumienie" Elżbiety Chowaniec i "Córka marnotrawna" Davida Turnera. Na scenie wystawione zostaną także po raz kolejny "Dziady bez skrótów" w reż. Michała Zadary - pierwsze w historii polskiego teatru pełne wystawienie Adama Mickiewicza.

Kongres będzie się odbywał w Pałacu Kultury i Nauki.

Kongres Kultury 2016 zwołali artyści, twórcy, kuratorzy, producenci i animatorzy kultury, wydawcy, dziennikarze, edukatorzy, naukowcy, działacze społeczni i uczestnicy kultury. Będzie to czwarty kongres w najnowszej historii Polski - pierwszy odbył się w 1981 roku, brutalnie przerwany wprowadzeniem stanu wojennego, drugi u progu nowego milenium, w grudniu 2000 roku, trzeci, będący próbą podsumowania dwudziestu lat polskiej wolności i próbą wytyczenia miejsca kultury w życiu publicznym w dzisiejszej Polsce, miał miejsce w 2009 roku.