Artykuły

Gdyby Calderon nie trafił do rąk J. M. Rymkiewicza - na scenie Zyg­munt zawodziłby jak chór w operetce: "Biada o, biada! Nieszczęsny i potępio­ny, pytam was, srogie niebiosy: jaki grzech we mnie tkwi?"

Oglądalibyśmy "Życie jest snem" ze spokojem, z jakim oglądamy kolejne adaptacje szkolnych lektur, które stały się lekturami obowiązkowymi ambit­nych reżyserów. Calderon stwarza zresztą udeptane pole do popisu: królestwo Polonii, rdzawe łańcuchy, poje­dynki na białą broń, duszenie... Jeszcze jeden knot zapłonąłby na chwalę kla­syki.

Jarosław Marek Rymkiewicz nie tłu­maczył, lecz imitował utwór. Imitował, to znaczy odczytał go oczyma, poety XX wieku, wzbogacił o własne przy­gody poetyckie i teatralne, zaintereso­wanie polskim barokiem, kunszt nabyty w trakcie przyswajania naszej mowie anonimowych hiszpańskich romances.

Niebo ukazało swą pustkę, łańcuch, którym skuto Segismunda zadźwięczał prawdziwą tragedią, kafkowskie przerażenie zaczęło suflować dramie. I oto aktorzy nie grali już kostiumowej fikcji w papierowych koronach. Stali się ludźmi, śniącymi sny o władzy, miłości, wolności. Ludźmi - to znaczy, jeśli trwać w kręgu poetyki autora Metafi­zyki - zwierzętami wieku. Zmieszały się w tych imitacjach materie lotne: błazen jest błaznem świadomym, dla­tego bliska naszemu poczuciu humoru jest jego drwina. Człowiek skowany jest więźniem z Camusa:

kto się ośmiela

odebrać człowiekowi to czym Bóg

obdarzył

wszystkie ptaki i ryby

i wszystkie strumienie

gdzie jest ten kodeks

który to paragraf

Współczesne też jest aktorstwo Ho­loubka, Voita, Zapasiewicza, Kęstowi­cza, Skarucha, Łaniewskiej, Zawadzkiej.Współczesne - prawdą naszego świata. O znakomitości widowiska zdecydował J. M. Rymkiewicz. Jego dyscyplina słowa, zakres poetyckich horyzontów. wiara wreszcie - wyrażona w jednym z jego dawnych utworów:

"To tylko, co wiersz skłamał, mogło ich ocalić."