Artykuły

Dowcip polega na tym, że dyrekcja Macieja Nowaka w gdańskim teatrze Wybrzeże (2000-2006) - jakby nie patrzeć - należy bodaj do najważniejszych w dziejach trójmiejskiej sceny. Porównywalna, jak mi się wydaje, z dyrekcjami Lidii Zamkow, Zygmunta Hübnera czy Stanisława Hebanowskiego. Nowakowi udało się bowiem w ciągu tego pięciolecia zbudować na Wybrzeżu bardzo dobry teatr, często bez świetnych przedstawień - pisze prof. Jan Ciechowicz z Uniwersytetu Gdańskiego w odpowiedzi na ankietę Dziennika Bałtyckiego.

Najlepszym kontynuatorem programu Macieja Nowaka byłby Maciej Nowak - pisał w "Dzienniku" Krzysztof Mieszkowski, redaktor naczelny "Notatnika Teatralnego". Dziś głos Jana Ciechowicza, teatrologa, prof. Uniwersytetu Gdańskiego:

Dowcip polega na tym, że dyrekcja Macieja Nowaka w gdańskim teatrze Wybrzeże (2000-2006) - jakby nie patrzeć - należy bodaj do najważniejszych w dziejach trójmiejskiej sceny. Porównywalna, jak mi się wydaje, z dyrekcjami Lidii Zamkow, Zygmunta Hübnera czy Stanisława Hebanowskiego. Nowakowi udało się bowiem w ciągu tego pięciolecia zbudować na Wybrzeżu bardzo dobry teatr, często bez świetnych przedstawień. Maciej Nowak był inicjatorem przebudowy sceny na Targu Węglowym (wedle projektu Stanisława Fiszera). W ramach teatru "młodych zdolniejszych", teatru nowego - jak sam lubi mawiać - zaproponował pracę Grażynie Kani ("Beczka prochu"), Grzegorzowi Wiśniewskiemu ("Mewa") i Michałowi Zadarze ("Wałęsa").To on wymyślił Szybki Teatr Miejski (STM), czyli współczesną odmianę teatru faktu i Hamleta z żelaza w wersji Jana Klaty. Ten ostatni, laureat paszportu "Polityki", zrobił u nas także "Fanta$ego" według Słowackiego, przedstawienie aż do bólu współczesne, chociaż jednocześnie dość płaskie i jednoznaczne, jak pisze Monika Żółkoś. Nowak zaproponował stałą współpracę autorską i reżyserską Ingmarowi Villqistowi, który jednak nigdy nie zbliżył się nawet do swojej przejmującej "Nocy Helvera".

Porządny "teatr środka" proponował u dyrektora Nowaka Krzysztof Babicki ("Don Carlos" Schillera), ale i Anna Augustynowicz ("Mąż i żona" Fredry). Rudolf Zioło zrealizował zachwycające "Noże w kurach" Harrowera i kontrowersyjne "Wesele" Wyspiańskiego. Dyrektor Nowak pamiętał o Rosjanach, którym poświęcił osobny tydzień, połączony z wizytą Nikołaja Kolady i jego teatru. Nie wydawał wprawdzie programów teatralnych, ale jak nikt dotąd dbał o obecność teatru Wybrzeże w prasie i mediach, najczęściej niezwykle mu przyjaznych. Teatr Kameralny w Sopocie oddał we władanie lekkiej muzie, proponując repertuar bulwarowy spod znaku Raya Cooneya. Był odważny i nienasycony (w pomysłach). Wyraźnie lekceważył "kulturalne ciotki" (jego słowa), chociaż jednocześnie deklarował, że robi "teatr dla ludzi". Nie tylko na scenie urągał Bogu i carowi, proponował w jakimś sensie cały czas teatr opozycyjny (wobec rzeczywistości, władzy, zastanej estetyki). Z różnym zresztą skutkiem. Miał u boku młodziutkiego kierownika literackiego, Pawła Demirskiego, zwolennika teatru postdramatycznego, budowanego nierzadko z tego, co pod ręką. Jego "Wałęsę", czyli "historię wesołą, a ogromnie przez to smutną" - jak mawiał Wyspiański - prezydent Lech Wałęsa ocenił na cztery z minusem.

Całą dyrekcję Macieja Nowaka w gdańskim teatrze Wybrzeże oceniałbym - jeśli wolno - na cztery z plusem. Trudno doprawdy będzie znaleźć następcę na jego miarę. Zarówno zgłoszoną przez marszałka Jana Kozłowskiego kandydaturę pisarza - Pawła Huelle, jak i kandydaturę Zespołu Teatru Wybrzeże - Piotra Kruszczyńskiego, uważam za bardzo dobrą. Nie zazdroszczę więc tym, którzy będą musieli podjąć ostateczną decyzję. Mam nadzieję, że nie wbrew opinii samego Zespołu Narodowego Teatru Wybrzeże, który lubię, cenię i poważam.

Na zdjęciu: "Noże w kurach" w reż. Rudolfa Zioło, Teatr Wybrzeże, Gdańsk 2003.