"A i B", czyli co mogło i co może być?
- No to temat żydowski mamy na rok z głowy - usłyszałam nie pozbawiony oddechu ulgi głos skrupulatnego czytelnika prasy i oglądacza telewizji w jednej osobie, zmęczonego powodzią okolicznościowych obchodów, publikacji, audycji, itp.
Obserwator naszego życia miał rację, choć nie do końca. Bo przecież prócz nurtu odświętno-rocznicowego temat żydowski ma - dziś także - wymiar napisów na murze, agresywnych demonstracji skinów, tudzież populistycznych teorii typu "wszystkiemu winni Żydzi i cykliści".
Czy między filosemityzmem a antysemityzmem jest miejsce na coś jeszcze? Czy między wzajemnymi żalami, urazami, poczuciem krzywdy można zmieścić prawdę? Lub choćby szansę dialogu na jej temat?
Harvey Samer, współczesny pisarz amerykański żydowskiego pochodzenia, wymyślił spotkanie gen. Władysława Andersa i Menachima Begina, późniejszego premiera Izraela - pokazana w telewizji przedwczoraj sztuka pt. "A i B" jest zapisem wyimaginowanej ich rozmowy. Zza okien hotelowego pokoju w Londynie dobiegają odgłosy defilady zwycięzców II wojny światowej, w której zabrakło miejsca dla polskiej armii. We wnętrzu zaś toczy się dialog, którego w rzeczywistości nigdy nie było, a który w istocie toczy się nieustannie tyle, że w mniej cywilizowanych formach.
Dyskurs o polityce i jej zawiłych mechanizmach, o pojmowaniu lojalności i honoru, o tych samych wydarzeniach, widzianych z dwojakiej perspektywy, wzbogacony współczesnym punktem widzenia osoby, która temat nie tylko zna, ale i rozumie (grają Teresa Budzisz-Krzyżanowska), za sprawą Piotra Fronczewskiego (Anders) i Henryka Talara (Begin) oraz reżyserii Stefana Szlachtycza nabiera wymiaru żywej dla widza rozmowy. Nie o historii (choć spektakl można potraktować także jako udramatyzowaną jej lekcję), lecz o tym, co dla nas mogłoby z niej wynikać. Gdyby politycy, gdyby zwyczajni ludzie, których cokolwiek dzieli, potrafili ze sobą rozmawiać, słuchając się nawzajem.
