Artykuły

- Klaun to nie błazen! Klaun ma prawo śmiać się z rzeczywistości, bo ją dobrze poznał i zrozumiał. Ma niezbędne do tego doświadczenie. Może on i potrafi wątpić, śmiało zadawać niewygodne pytania. My wyłowiliśmy geniuszy.... Rozmowa z Jerzym Zoniem, dyrektorem artystycznym 28. Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych ULICA.

Marta Anna Zabłocka: Motywem przewodnim i bohaterem tegorocznej edycji festiwalu jest klaun. Skąd ten pomysł?

Jerzy Zoń : Zawsze byłem zafascynowany klaunami, choć nie jest to typowy bohater teatru ulicznego. Dość długo chodził za mną ten temat, powrócił, kiedy po raz kolejny zirytowały mnie polskie media - w szczególności telewizja pokazująca "klaunów" i wykonawców, którzy nie mając doświadczenia, żadnych prawd widzom nie przekazują. Żeby bawić, nie trzeba organizować medialnych "biesiad". Postanowiłem sięgnąć do klasyki gatunku, odwołać się do korzeni. Postać klauna zmieniała się, były różne szkoły, każda generacja inaczej widziała jego rolę, pełnił on inne funkcje.

Chcę zaprezentować genezę klaunady oraz pokazać, jak sztuka ta wygląda współcześnie, w XXI wieku. Proszę pamiętać o tym, że klaun to nie błazen! Klaun ma prawo śmiać się z rzeczywistości, bo ją dobrze poznał i zrozumiał. Ma niezbędne do tego doświadczenie. Może on i potrafi wątpić, śmiało zadawać niewygodne pytania. My wyłowiliśmy geniuszy. Do udziału w festiwalu zaprosiliśmy takie sławy jak Aziz Gual [na zdjęciu] z Meksyku czy Jango Edwards ze Stanów Zjednoczonych - artystów wybitnych.

Chociaż klaun to motyw przewodni tegorocznego festiwalu, wydarzenia i spektakle realizujące główny nurt imprezy to tylko 60 proc. atrakcji, które zaplanowaliśmy. Będą też podniebne akrobacje, one przyciągają zawsze największą publiczność. Zeszłoroczne występy akrobatów oglądała na Rynku Głównym dwudziestotysięczna widownia.

Kim właściwie jest klaun?

- To postać wyjątkowa. Istniały kiedyś całe rody, które sztukę klaunady przekazywały z pokolenia na pokolenie, artyści specjalizowali się w odgrywaniu roli klauna, wyrabiali własny, indywidualny styl, ubiór, mimikę, gesty... Ich kopiowanie było zabronione prawnie, sztuka makijażu najwybitniejszych była pilnie strzeżona. Do historii przeszli artyści, którzy dopracowali sztukę mimiki do perfekcji, potrafiąc na przykład poruszać tylko jedną stroną twarzy. Sztuka ta narodziła się w Anglii, to tam powstał też charakterystyczny kolorowy kostium klauna - za duże buty, luźne spodnie. W pamięci zapisał się chociażby Joseph Grimaldi.

Jakie atrakcje, oprócz występów profesjonalnych klaunów, czekają na widzów podczas festiwalu?

- Ulicę otworzy spektakl akrobatyczno-muzyczny w wykonaniu Theater Tol z Belgii, będzie to podniebne widowisko prezentowane obok Wieży Ratuszowej. Artyści ci występowali również rok temu - ten spektakl jest jeszcze lepszy od zeszłorocznego. Imprezę zakończy natomiast przedstawienie "Funambus", które zaprezentuje zespół z Francji Underclouds Company. Wjadą oni na płytę Rynku upiornym autobusem, będą robili niesamowite rzeczy. W sobotę natomiast, o 22, spod Wieży Ratuszowej wyruszy kolorowa parada. Weźmie w niej udział ponad 200 osób - żonglerów, cyrkowców, artystów na szczudłach. Trzydziestoosobowa orkiestra muzyków z Polski, Belgii i Francji będzie grała muzykę z filmu "La Strada". Na jej zakończenie specjalnie zaproszeni artyści, grający Pierrota i Columbinę, zatańczą wspólnie przy wieży.

Klaun to wdzięczny bohater filmowy i teatralny. Na festiwalu ten temat się pojawi?

- W Kinie pod Baranami zaprezentujemy wyjątkowe filmy, których bohaterem jest klaun. Skomentują je filmoznawcy. Postarają się oni przybliżyć widzom wyjątkowych artystów, którzy dzieła te tworzyli i przy nich współpracowali. W Teatrze Zależnym natomiast pokażemy "błazna polskiego" - Iza Kała z Warszawy wcieli się w rolę nietypowej trenerki rozwoju osobistego, a krakowski Teatr Mumerus pokaże dwie sztuki - będą to "Ampuć, czyli zoologia fantastyczna" i "Niewyczerpany transformista". Wystąpi też amatorski Teatr Satyry Zielona Mrówa - to od nich powinno uczyć się wielu polskich artystów. Wstęp na wszystkie imprezy jest bezpłatny, zaproszenia można odbierać w siedzibie Teatru KTO. Prelekcje w Kinie pod Baranami skierowane są zarówno do widzów z Polski, jak i z zagranicy, będą tłumaczone. Spektakle wystawiane na deskach Teatru Zależnego, niestety, będą grane tylko po polsku. Teatr KTO wydaje również wyjątkową monografię poświęconą klaunadzie - "Klaun, boski pomazaniec", okraszoną przepięknymi ilustracjami.

28. FESTIWAL TEATRÓW ULICZNYCH ULICA

Podczas czterech dni zobaczymy ponad 80 spektakli plenerowych. Imprezę zainauguruje Theater TOL, który wykona ponad Wieżą Ratuszową spektakularne widowisko akrobatyczne (9 lipca, godz. 22), a zakończy spektakl "Funambus", wystawiany przez tancerzy-cyrkowców z Underclouds Company z Francji (12 lipca, godz. 22). Będzie to występ inspirowany komiksem i filmami Andrieja Tarkowskiego oraz Roja Andersona. Dla osób zainteresowanych klaunadą oraz pracą w teatrach ulicznych zorganizowany został cykl spotkań z legendarnymi performerami: Pierre'em Etaix - francuskim komikiem, Sławą Połunin - rosyjską artystką, Jango Edwardsem z USA oraz Leo Bassim z Włoch. Wstęp na wszystkie imprezy jest bezpłatny. Zaproszenia można odbierać do końca trwania ULICY w Teatrze KTO oraz punkcie informacji turystycznej na Rynku Głównym. Program imprezy dostępny jest na stronie 28ulica.pl .