Kraków. Miesiąc znikającego teatru w alternatywnej sferze
W dniach 17 października-15 listopada odbędzie się projekt teatralny "POP-UP". W specjalnie skonstruowanym sferycznym namiocie powstanie nietypowa instytucja teatru, w której odbywać się będą premierowe spektakle i dyskusje panelowe stanowiące krytyczno-teatralną perspektywę dla całego przedsięwzięcia oraz projekty muzyczne, wizualne i interdyscyplinarne.
W październiku 2015 roku w Krakowie na terenie kampusu Uniwersytetu Ekonomicznego otwarty zostanie Teatr POP-UP. Do współtworzenia go zaproszeni zostali Krystian Lupa, Iga Gańczarczyk, Oliver Frljiic, Goran Injac, Agnieszka Jakimiak, Joanna Wichowska, Michał Borczuch, Antoni Beksiak, Marcin Masecki, Jolanta Janiczak, Wiktor Rubin, Aśka Grochulska, Lucy Sosnowska, Elżbieta Depta, Justyna Pobiedzińska, Katarzyna Szyngiera i Mirosław Wlekły. Kuratorami projektu są Grzegorz Niziołek oraz Agata Siwiak.
Nazwa projektu nawiązuje do idei pop-up store - z angielskiego "znikający sklep". Pop-up'y pojawiły się na początku XXI w. w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Były to sklepy, które otwierały się na krótki czas, oferowały limitowane serie produktów, a po wyprzedaniu towaru były zamykane, pozostawiając swoich klientów w niedosycie, ale też z poczuciem uczestnictwa w wyjątkowej ofercie. POP-UP będzie miał swoja siedzibę w sferycznym namiocie - kopule o kształcie globu przypominającej przestrzenie wymyślone przez Buckiministera Fullera - amerykańskiego architekta, filozofa i wizjonera. Bryły Fullera, początkowo konstruowane dla wojska, później były wykorzystywane jako metafora nowego widzenia świata przez artystów, naukowców, architektów. Łatwe w montażu, mobilne, dające możliwość kształtowania nowego środowiska architektonicznego, ekologicznego, społeczno-artystycznego. Choć Fuller nie jest naszą bezpośrednią inspiracją, łączy nas z jego ideą potrzeba wykreowania nowej przestrzeni, zarówno w sposób realny, jak i metaforyczny.
Nasz projekt zbiega się w czasie z obchodami 250 rocznicy powstania pierwszego teatru publicznego w Polsce oraz z 25 rocznicą zmiany systemowej. Jest to dobra okazja, aby podjąć dyskusję - poprzez praktykę i działanie - na temat tradycyjnych modeli instytucji artystycznych i wdrożyć propozycje alternatywne.
Czym jest działanie teatralne w miejscu chwilowym, efemerycznym, na krótko powołanym do istnienia? Czy takim efemerycznym, znikającym miejscem może być teatr - instytucja, która wbrew naturze wytwarzanych w niej dzieł, domaga się zazwyczaj przywileju długiego trwania, która z tradycji czyni świętość, swoje istnienie opiera na kulturowej pamięci oraz ustalonych raz na zawsze zasadach produkcji i, związanych z nimi, nieświadomych lub półświadomych mechanizmach autocenzury.
Teatr POP-UP działa zaś szybko i krótko, stosuje reguły jednorazowe, pozwala sobie cenić wyżej pamięć indywidualną niż pamięć zbiorową, marzy o spotkaniu z przypadkowymi widzami (licząc się z możliwością konfliktu i odrzucenia), nie jest bezinteresowny, bo nawet bezinteresowność odsłania tutaj własne powody i nadzieje. Spektakl w teatrze POP-UP nie może więc wspierać się na autorytecie instytucji, ani legitymizować jej istnienia, ponieważ przyczyna jego powstania musi być osobista i jednorazowa. Nie walczy jednak z instytucją, aby nie tracić chwilowo skumulowanej energii. Może mieć charakter społecznej i estetycznej interwencji, ale także trudnej do wyjaśnienia potrzeby zakłócenia starych procedur. Jest interesowny, ponieważ nieuchronnie odsłania przyczynę swojego powstania i nie jest w stanie zamaskować sposobów własnej produkcji opartych na deficycie środków. Choć jest teatrem ubogim, nie czyni jednak z ascezy ani reguły estetycznej, ani światopoglądowej.
Teatr POP-UP nie chce być prototypem nowego modelu instytucji teatralnej ani laboratorium nowych form sztuki scenicznej, ponieważ zawsze staje się ostatecznie miejscem własnego wymazania, instancją braku kontroli nad pozostawionymi przez siebie śladami oraz zasadą otwarcia na niezaprogramowane przez własne efemeryczne istnienie, nieznane dotąd lub przeoczone, możliwości.
Organizatorami projektu są Agencja Artystyczna GAP, Fundacja GAP oraz Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; partnerami zaś Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego w Warszawie, Teatr Polski im. H. Konieczki w Bydgoszczy oraz Społeczne Stowarzyszenie Edukacyjno-Teatralne "Stacja Szamocin".
