Artykuły

Margaret, księżna Argyll i jej "gorszące ekscesy" seksualne to temat opery "Powder Her Face" angielskiego kompozytora Thomasa Adesa, której premiera odbędzie się 9 maja w warszawskim Teatrze Wielkim-Operze Narodowej. Spektakl wyreżyseruje Mariusz Treliński.

Pierwowzorem głównej bohaterki opery kameralnej Adesa jest Margaret Campbell, księżna Argyll, która zgorszyła angielskie społeczeństwo w latach 60. XX wieku, gdy podczas jej sprawy rozwodowej "wypłynęły" skandalizujące fotografie księżnej, świadczące o rozwiązłym trybie życia arystokratki. Brytyjska opinia publiczna była oburzona.

Ze względu na "nieobyczajny" język a także na muzyczne opisy seksu oralnego, opera Adesa zyskała rozgłos, borykała się jednak z problemami - brytyjski radio Classic FM uznała "Powder Her Face" za nieodpowiednią do transmitowania. W warstwie muzycznej kompozytor sięgnął po inspiracje takimi twórcami jak Alban Berg czy Igor Strawiński, łącząc wątki atonalne z tradycją "kabaretowych songów" rodem z dzieł Bertolda Brechta i Kurta Weilla. Autorem libretta jest Philip Hernsher.

Jak przekonują organizatorzy premiery, spektakl Adesa "nosi wszystkie rozpoznawalne cechy muzyki genialnego londyńczyka: harmoniczne wyrafinowanie, formalny zmysł, niewyczerpaną inwencję w żonglowaniu muzycznymi konwencjami". "Chociaż na kartach tej partytury artysta lubi przespacerować się pod ramię z Schubertem, Bergiem czy Brittenem, to niejedną perłę odnajdą też wielbiciele Astora Piazzoli" - dodają, nawiązując do twórczości kompozytora tanga argentyńskiego, twórcy stylu "nuevo tango".

Jak ocenił krytyk muzyczny i pisarz Alex Ross, autor książki "Reszta jest hałasem. Słuchając XX wieku", "Hernsher wykorzystał okazję do wykreowania pierwszego, wykonanego na scenie, seksu oralnego w historii opery, ale poprzekręcał historię tak, że stała się bardziej ekspresjonistyczna. Margaret staje się wpół-śmieszną, wpół-tragiczną postacią, przygłupią skandalistką. Czuje się powiązania z +Lulu+ Berga, epickiej opowieści o degradacji i upadku. Libretto czyta się jak farsę, szerokości i emocjonalnego rozmachu dodaje muzyka".

"Wkomponowując kilka lekkich, wpadających w ucho piosenek z lat 30., Ades przedstawia nieco roztrzepany świat, który księżna utraciła; a gdy wesoła melodia załamuje się na upiornym akordzie minorowym, ujawnia męskie okrucieństwo, które przyspieszyło jej upadek" - pisał Ross w 1998 r. w "New Yorkerze". Prapremiera dzieła Adesa odbyła się w 1995 r. w Everyman Theatre w angielskim Cheltenham, podczas Cheltenham Festival.

8 maja, dzień przed polską premierą "Powder Her Face" odbędzie się koncert kameralny "Ades and His Face" z udziałem kompozytora. Na scenie Teatru Wielkiego-Opery Narodowej wystąpią: Thomas Ades, Maciej Grzybowski (fortepian), Agata Zubel, Ewa Leszczyńska (sopran), Sylwia Konopka, Agnieszka Zdebska (skrzypce), Igor Kabalewski (altówka), Piotr Hausenplas (wiolonczela), Jan Cizmar (lutnia). W programie koncertu znalazła się kompozycja "In Darkness Let Me Dwell" a także m.in. "Darkness Visible", "Mazurkas", "Life Story" i "Traced Overhead".

Premiera "Powder Her Face" odbędzie się 9 maja; kolejne spektakle zaplanowano na 12, 14, 16 i 19 maja.

Występują: Allison Cook, Kerstin Avemo, Leonardo Capalbo, Peter Coleman-Wright; Alejo Perez (dyrygent), Bassem Akiki (dyrygent 19.05.); reżyseria: Mariusz Treliński; scenografia: Boris Kudlicka; kostiumy: Marek Adamski; choreografia/inscenizacja: Tomasz Wygoda.