Artykuły

NIEZAWODNY

Aleksander Fredro dobrych parę sezonów nie cieszył się wzięciem teatru.

Jeśli go grywano, to chyłkiem, na szkolnych popołudniówkach. Nie ma się czemu dziwić: z Fredry nijak śmie­chu kompensacyjnego nie dało się wycisnąć. Dziś największy polski ko­mediopisarz jakby wraca do łask. Pa­rę udanych inscenizacji pojawiło się ostatnio: w Gdańsku "Mąż i żona" w reżyserii Jerzego Łapińskiego (żeby tylko męska część obsady tak upiornie nie szarżowała), w Toruniu rzadko gra­ne jednoaktówki "Pierwsza lepsza" i "Jestem zabójcą'' (reż. Piotr Cieplak - debiut!), wreszcie w Poznaniu, w Tea­trze Nowym - "Damy i huzary".

W poznańskim przedstawieniu Janusza Nyczaka chodzi tylko o śmiech - beztroski i bezpodtekstowy. Reżyser nie stosuje żadnej stylizacji, żadnych chwytów formalnych, nie próbuje też Fredry dodatkowo uatrakcyjniać. Wyłuskuje przede wszystkim intrygę, a raczej sieć śmiesznych intryżek, który­mi zaborcze baby wojują z zatwar­działymi kawalerami i każe aktorom Teatru Nowego pokazywać te intrygi całkiem współczesnymi środkami z dzi­siejszym poczuciem humoru i możliwie leciutko, idealnie odważając na reży­serskich szalach piórkową wagę tej krotochwili. Odsentymentalnia parę amantów dodając im śmiesznostek. Ca­łość umieszcza w przestrzeni scenicz­nej nie kryjącej swej konwencjonalności (scenografia Aleksandry Semenowicz). Reszty dokonują aktorzy sami bawiąc się swoimi rolami, reszty doko­nuje nie starzejący się humor Fredry: precyzyjny, wyzbyty wulgarności, nie­zawodny.

Oby takich przedstawień było wię­cej. Z pewnością będzie rosło na nie zapotrzebowanie - skoro można się już śmiać z ulgą, nie przez zaciśnięte gardło, nie z wściekłością, odreagowu­jąc. Być może pojawia się przed nami poważna szansa odbudowy pewnej klasy rozrywki, pewnej kultury śmie­chu mocno nadwerężonej przez tyloletnie, knajackie rechoty. Ale prawie wszystko zależy tu od tego, czy widz utrzyma przez czas dłuższy tę zauwa­żalną dziś często pogodę ducha - i czy teatr do tego nastroju będzie się umiał dostroić.