Dziwne przygody dzieł literackich
W WARSZAWSKIM Teatrze Dramatycznym grane są "Parady" Jana Potockiego,pisarza-arystokraty,tworzącego u schyłku XVIII stulecia,którego "Rękopis znaleziony w Saragossie" jest jedną z najciekawszych w naszej literaturze powieści przygodowych i awanturniczych. "Parady" odkryto dopiero niedawno. Grane w 1792 roku w Łańcucie i w Warszawie - wydane w mikroskopijnie małym nakładzie kilkudziesięciu egzemplarzy zostały zupełnie zapomniane. Pisane,grane i wydane zostały po... francusku. Jedyny warszawski egzemplarz tej książki znajdujący się w Bibliotece Uniwersyteckiej był aż do ostatnich lat nie znany i nie rozcięty. Odkrył go dopiero niedawno polonista,Leszek Kukulski,przetłumaczył na polski Józef Modrzejewski,wydrukował "Dialog",wystawił Teatr Dramatyczny. I co_się okazało? Dopiero polski przekład zwrócił uwagą paryżan,którzy teraz odkryli istnienie sztuki napisanej po francusku. Niebawem "Parady" ukazać się mają drukiem w czasopiśmie "Preuves",zainteresował się nimi jeden z teatrów paryskich. I teraz nie wiadomo,czy Jan Potocki to pisarz francuski(skoro pisał po francusku)czy pisarz polski, skoro był Polakiem i w naszej literaturze jego "Rękopis znaleziony w Saragossie" należy do(czytywanej)klasyki. Przygody "Parad" przypominają inne przygody dzieł literackich. W roku 1870 Teodor Tomasz Jeż wydal powieść "Uskoki". Powieść zrobiła międzynarodową karierę. Doczekała się tłumaczenia na prawie wszystkie języki europejskie. Z tym tylko,że w Londynie tłumacz okradł Jeża,zmieniając tytuł na "Annunziata Grimini" i podpisał siebie - mr.Oxley,a we Francji wydanie paryskie reklamowano jako... dzieło pisarza angielskiego. Podobna historia zdarzyła się podczas ostatniej wojny pisarce Zofii Kossak-Szczuckiej. Emigracyjna firma "Rój" wydala jej "Krzyżowców" i "Króla Trędowatego" w USA. Powieść z miejsca stała się bestsellerem. W roku 1946,w warszawskiej księgarni "Trzaski",pokazywano mi egzemplarz francuskiego tłumaczenia "Króla Trędowatego",na którego obwolucie fotografia autorki zaopatrzona była informacją,że to jest powieść wybitnej pisarki amerykańskiej,mrs. Sofie Kossak i że została przetłumaczona z angielskiego...
