Bułgarska satyra
Premiera "Owcy" - sztuki bułgarskiego pisarza Stanisława Stratijewa, wystawionej na scenie kameralnej - wzbogaca repertuar warszawskiego Teatru Polskiego o współczesną pozycję satyryczno-komediową, która koresponduje z problematyką żywo i nas obchodzącą.
Jest to utwór dość osobliwy: z jednej strony - oparty na reporterskiej, publicystycznej inspiracji, z drugiej zaś - stylizowany w kierunku groteski. "Owca" ma właściwie charakter rozbudowanego skeczu. Wszakże o walorach sztuki stanowi przede wszystkim warstwa ostrej empirycznej obserwacji. Kreowany przez Stratijewa świat wyrasta z konkretu, jest nasycony realiami. Fakty i sytuacje, z początku normalne i prawdopodone, stopniowo ulegają jednak zagęszczeniu, celowej deformacji, stają się coraz bardziej absurdalne i nabierają szerszych metaforycznych znaczeń.
Stratijew napisał dęty i dowcipny pamflet na biurokrację i wszystkie wynikające z niej negatywne konsewencje, choćby takie, jak "radosna twórczość" sprawozdań, magia działań pozornych, kult fikcji. Nie są to wcale zjawiska urojone, ich dokuczliwość odczuwamy niejednokrotnie i chyba stanowią szczególnie wdzięczny temat dla współczesnej satyrycznej komedii. Niestety, swoisty pojawia się ona zbyt rzadko na pozwów.
Warszawskie przedstawienie nie odznacza się dostateczną konsekwencją i precyzją w scenicznej interpretacji utworu. Jerzy Rakowiecki nie skorzystał z szansy większej kondensacji tekstu, nie uporządkował go reżysersko, a przy tym dość chaotycznie prowadził aktorów. Jeśli jednak przy tym wszystkim spektakl "Owcy" okazuje się wcale dobrą zabawą - największa w tym zasługa Witolda Pyrkosza, który zagrał rolę urzędnika niezwykle błyskotliwie, różnicując jego kolejne wcielenia sposobem przekazywania tekstu, intonacją, sylwetką, mimiką. Aktor podkreślał w kreowanych przez siebie postaciach różne cechy - gorliwość i jowialność, bezduszność i zmyłkową galanterię, brutalność i swoisty kunszt stwarzania pozorów. Pyrkosz dał kilka portretów wystudiowanych w szczególnie zabawnych, zjadliwych, a jednocześnie stworzył jeden syntetyczny, w swej istocie powtarzalny model osobowości biurokraty. To popisowa rola.
Reszta wykonawców zaprezentowała się bardzo rozmaicie. Trudno tu mówić o zespołowym stylu gry. Na wyróżnienie zasługują jeszcze Hanna Stankówna - odważnie charakterystyczna Dermendżijewa i Stanisław Mikulski - początkowo może mniej przekonywający, ale pełen wyrazu w scenach, kiedy w Ewgeniim budzi się dusza konformisty i zostaje "wzorowym" urzędnikiem. Justyna Kreczmarowa naszkicowana zabawną sylwetką Żony Wiszącego.
Bogusz Bilewski sprawiał chwilami wrażenie, że nie bardzo wie, jaką kreuje postać. Osobowość i racje Iwana Antonowa nie zostały w tym spektaklu ujawnione. Również Tadeusz Cygler (Wiszący) i Ryszard Piekarski (Człowiek z teczką) nie wykorzystali w pełni satyrycznych możliwości, jakie stwarzały im obie role.
Mimo tych wszystkich niedostatków, spektakl podoba się widzom. To nie kwestia przypadku. "Owca" jest pozycją niezłej klasy, potrzebną i teatrowi, i publiczności. Śmiech bywa czasami nieocenioną terapią.
