Artykuły

Rozpoczyna się trzecia edycja programu "Wielkopolska: Rewolucje", promującego i aktywizującego kulturę Wielkopolski. Eksperymentujący twórcy jadą do małych miejscowości, by pracować z ich mieszkańcami. Do edycji 2014 przystąpili m.in. Jolanta Janiczak, Wiktor Rubin i Cezary Tomaszewski, Michał Borczuch, Wojtek Ziemilski i Roman Pawłowski oraz Weronika Szczawińska.

Zainicjowany przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego w 2012 roku program "Wielkopolska: Rewolucje" narodził się z niezgody na centralistyczną wizję kultury. Jego celem jest integracja i twórcza prowokacja lokalnych społeczności, łączenie pokoleń, definiowanie tożsamości poprzez miejsce zamieszkania, ale także przełamanie stereotypu, że poza centrum nie ma potencjalnych odbiorców (i współtwórców) sztuki awangardowej, krytycznej.

Obecnie rozpoczyna się trzecia edycja "Rewolucji", podobnie jak w zeszłym organizowana w ramach Budzika kulturalnego. Programu działań promujących i aktywizujących kulturę Wielkopolski, realizowanego przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Koordynatorem "Budzika" jest Departament Kultury UMWW.

"Wielkopolska: Rewolucje" to spotkanie dwóch odległych, funkcjonujących w innych porządkach społeczno-kulturowych, rzeczywistości. Eksperymentujący twórcy, gwiazdy swoich środowisk, jadą do małych miejscowości, by pracować z ich mieszkańcami. Bez protekcji, bez taryfy ulgowej. Bywa, że te spotkania wywracają świat do góry nogami - czasem tym światem jest jedna wioska, czasem miasteczko, lub pojedynczy człowiek. Trudno powiedzieć kto bardziej zmienia się w tym procesie - artyści, czy ludzie z nimi pracujący. Większość projektów jest kontynuowana także wtedy, gdy Rewolucje się skończą.

Zacieramy podziały na edukowanych i edukujących, obca nam jest idea "niesienia krużganka oświaty", zakładająca hierarchiczny podział na elitarystyczną sztukę i nieprzygotowaną do jej odbioru prowincję. Zakrzewscy seniorzy tańczyli swoje spektakle w wybitnych polskich instytucjach kultury - w Nowym Teatrze Krzysztofa Warlikowskiego, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i na Malta Festival; dzieci z szamocińskiego domu dziecka i młodzież związana z teatrem "Stacja Szamocin" zostały zaproszone ze swoim przedstawieniem do Narodowego Starego Teatru w Krakowie; w Rzgowie powstała Świetlica Kultury zaprojektowana przez architekta, który projekty realizuje głównie we Francji i Belgii, a Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Słupcy doczekała się długich owacji na stojąco w Poznańskiej Filharmonii.

Jak bohaterowie filmu braci Wachowskich Matrix: Rewolucje, do którego nawiązuje tytuł projektu, artyści i mieszkańcy wielkopolskich wsi i miasteczek, zmieniają rzeczywistość, w której żyjemy. Uwalniają myślenie od schematów, wychodzą poza system i pokazują, że w sztuce nie ma spotkań niemożliwych. (Agata Siwiak, kuratorka programu)

EDYCJA 2014

LISÓWKI / Jolanta Janiczak, Wiktor Rubin, Cezary Tomaszewski

Próby: maj, czerwiec

Pokazy spektakli w Domu Pomocy Społecznej w Lisówkach: 27, 28 czerwca

Pokaz w Starym Browarze w Poznaniu: 25 października

We wsi Lisówki w pobliżu Dopiewa znajduje się Dom Pomocy Społecznej. Zamieszkuje go kilkadziesiąt osób, które mają swój teatr, piszą wiersze, organizują wybory najpiękniejszej pary, ale też wielu z nich choruje, szybko się męczy, ktoś nagle odchodzi. Wszyscy są w podeszłym wieku. Na ponad miesiąc zamieszka tam także trójka młodych artystów. Jolanta Janiczak i Wiktor Rubin - duet dramatopisarsko-reżyserski nagrodzony tegorocznym Paszportem Polityki "za brawurowe spektakle, które, odsłaniając mechanizmy konstruowania oficjalnych biografii, równie wiele mówią o historii, co o współczesności. Za język mieszający czasy, perspektywy i doświadczenia, jednocześnie demaskatorski i niezwykle intensywny" oraz choreograf i performer Cezary Tomaszewski.

Mieszkańcy domu pod wodzą artystów wcielą się w fikcyjnych bohaterów, albo zagrają / zatańczą samych siebie. Dramaturgię spektaklu wyznaczą ich umiejętności, doświadczenia oraz biografie - prawdziwe lub zmyślone, przetworzone przez pamięć i zapomnienie.

Współpraca: Dom Pomocy Społecznej w Lisówkach, Art Stations Foundation / Stary Browar Nowy Taniec

***

POWIAT CHODZIESKI:

SZAMOCIN // Michał Borczuch, Dorota Nawrot, Małgorzata Mazur, Krzysztof Zarzecki

STUDZIENIEC // Jacqueline Sobiszewski

Próby i warsztaty: czerwiec, lipiec

Spektakl i wernisaż wystawy w siedzibie Stowarzyszenia "Stacja Szamocin": 6 lipca

Wystawa w CK Zamek w Poznaniu: 28 listopada - 10 grudnia

Praca będzie kontynuacją i nową odsłoną projektu Michała Borczucha i współpracującego z nim zespołu artystów (aktor Krzysztof Zarzecki, artystka wideo Małgorzata Mazur i scenografka Dorota Nawrot) z dziećmi związanymi ze stowarzyszeniem "Stacja Szamocin" Luby Zarembińskiej oraz z Domem Dziecka w Szamocinie. W zeszłym roku na Stacji powstał spektakl "Lepiej tam nie idź" w konwencji RPG (ang. Role-playing game), dla którego luźną inspiracją było opowiadanie Howarda Philipsa Lovecrafta "Zew Cthulhu". Dziecięcy aktorzy wcielili się w rozmaite potwory - szalone, dziwne, piękne, a czasem przerażające - toczące symboliczna walkę dobra ze złem. W procesie improwizacji powstało przedstawienie z jednej strony baśniowe, z drugiej ostro wydobywające temat biedy i niesprawiedliwości świata.

W tym roku rozwiniemy nową wersję przedstawienia. Ponadto w nasze działania zaangażujemy jeszcze jedną grupę dzieci - mieszkańców znajdującej się w Studzieńcu nieopodal Szamocina Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej. W Studzieńcu pracować będzie Jacqueline Sobiszewski - artystka, która zeszłego lata wspierała nas w pracy nad spektaklem jako reżyserka światła i autorka zdjęć. Tym razem Sobiszewski poprowadzi autorskie warsztaty fotograficzne i wideo, których finałem będzie wystawa. Premiera nowej wersji spektaklu i pokaz efektów warsztatów odbędą się tego samego wieczora na Stacji Szamocin, dzięki czemu dzieci z dwóch miejscowości będą mogły poznać się, zobaczyć rezultaty swoich twórczych działań i w końcu wspólnie świętować.

Współpraca: Dom Dziecka w Szamocinie, Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza w Studzieńcu, Społeczne Stowarzyszenie Edukacyjno-Teatralne "Stacja Szamocin", CK Zamek w Poznaniu

***

ROZDRAŻEW / Wojtek Ziemilski, Roman Pawłowski

Próby: lipiec, sierpień, wrzesień

Pokazy spektakli w Sali Wiejskiej w Rozdrażewie: 13, 14 września

Pokaz w Teatrze Nowym w Poznaniu: IV kwartał 2014 (szczegóły w trakcie ustalania)

We wsi Rozdrażew położonej w pobliżu Krotoszyna od trzech lat prężnie działa Kółko Astronomiczne "Kasjopea", do którego należą zarówno dzieci, młodzież, jak i rodzice oraz seniorzy. "Kasjopea", ponieważ gwiazdozbiór ten jest w kształcie "W", tak jak pierwsza litera nazwiska inicjatora kółka - dr Ireneusza Włodarczyka, który po przejściu na emeryturę postanowił przeprowadzić się na wieś i zarazić mieszkańców miłością do astronomii. Jego inicjatywa padła na podatny grunt - Rozdrażewianie chcą żyć kreatywnie, w gminie działa kilkanaście ruchów twórczości amatorskiej, powstała "Deklaracja Partnerstwa dla Kultury" podpisana przez blisko dwudziestu lokalnych aktywistów, w tym organizacje trzeciosektorowe, przedstawicieli kultury i szkolnictwa oraz samorządowców. Spiritus movens tych działań jest dyrektorka Gminnej Biblioteki Publicznej Alicja Banaszek. Dzięki niej "Kasjopea" znalazła w bibliotece swój dom.

Dzisiaj we wsi działa Rozdrażewski Oddział Polskiego Towarzystwa Astronomii, a Pani Alicja marzy o tym by ciasną bibliotekę zastąpiło centrum kultury z prawdziwego zdarzenia, które pomieści zarówno książki, obserwatorium astronomiczne, salkę widowiskową jak i kawiarnię dla mieszkańców. Powstał już projekt takiego miejsca, rozrysowany na planie układu słonecznego.

W Rozdrażewie pracować będą Wojtek Ziemilski - artysta wymykający się kategoryzacji: performer, autor instalacji wideo, reżyser, choreograf oraz Roman Pawłowski - specjalista od teatru dokumentalnego, dramaturg i krytyk. Powstanie widowisko o kosmosie, przestrzeni i czasie

Współpraca: Gminna Biblioteka Publiczna w Rozdrażewie, Kółko Astronomiczne "Kasjopea", Rozdrażewski Oddział Polskiego Towarzystwa Astronomii, Urząd Gminy Rozdrażew

***

JAROCIN / Weronika Szczawińska, Agnieszka Jakimiak, Krzysztof Kaliski

Próby: lipiec, sierpień, wrzesień

Pokazy spektakli w Kinie Echo w Jarocinie: 14, 15 września

Pokaz w Teatrze Nowym w Poznaniu: 10 października

"Festiwal w Jarocinie jest jedną z najbardziej intrygujących przygód, jakie spotkały polską kulturę drugiej połowy dwudziestego wieku. To przygoda o zasięgu ogólnokrajowym, ale przekształcająca przede wszystkim doświadczenie mieszkańców miasta Jarocin. Chciałabym zaproponować rodzaj przewrotnego spojrzenia na historię i to, co po niej pozostaje: co by było, gdybyśmy uznali Festiwal za centralne wydarzenie dekady lat osiemdziesiątych? Co by było, gdybyśmy całą Polskę zobaczyli przez pryzmat Jarocina? Co by było, gdyby tamte lata opowiedzieć inaczej i zapytać, co możemy z nich ocalić? Projekt realizowany z zespołem Dzieci Jarocina ma stać się próbą muzycznej opowieści o miejscu i czasie w którym - jak się wydaje - próbowano, choćby na chwilę, powołać do życia zupełnie inne społeczeństwo". (Weronika Szczawińska)

Historia i pamięć to, obok problematyki feministycznej, główne tematy, którymi zajmuje się reżyserka teatralna i dramaturżka Weronika Szczawińska. W swoich przedstawieniach nakłuwa wspólne mity, by krytycznie, bez sentymentów i resentymentów, dyskutować o przeszłości.

Tym razem Szczawińska wraz dwójką współrealizatorów spektaklu - Agnieszką Jakimiak (autorka tekstu) i Krzysztofem Kaliskim (opracowanie muzyczne) - wyruszy w głąb lat '80 do Jarocina. W projekcie weźmie udział wielopokoleniowy zespół Dzieci Jarocina, działający w ramach współpracy dwóch organizacji pozarządowych - Stowarzyszenia Jarocin XXI i Towarzystwa Muzycznego im. Alfonsa Kowalskiego. W zespole śpiewają i grają dzieci, nastolatki, seniorzy, artyści-weterani festiwalu lat '80 i młodzi niezależni muzycy. Przekopiemy się przez archiwa otwieranego w lipcu muzeum Spichlerz Polskiego Rocka, a naszymi przewodnikami po historii będą jarociński aktywista Robert Kaźmierczak i kurator stałej ekspozycji "Spichlerza" Robert Jarosz. Premiera odbędzie się w Kinie Echo, w którym organizowane były pierwsze edycje festiwalu.

Współpraca: Stowarzyszenie Jarocin XXI, Towarzystwo Muzyczne w Jarocinie im. Alfonsa Kowalskiego, Muzeum Regionalne w Jarocinie / Spichlerz Polskiego Rocka

***

PRUSIM / Centrum Badawcze Humanities/Art/Technology

Warsztaty: sierpień, wrzesień

Wystawa w Skansenie Olenderskim "Olandia" w Prusimiu: wrzesień, październik

Wystawa w CK Zamek w Poznaniu: 28 listopada-10 grudnia

W "Rewolucjach" zajmowaliśmy się tematyką romską ("Kwestia romska. Projekt z większością") i niemiecką ("Hans Paasche: Großpolen Hero"). W tym roku naszą inspiracją są "Olendrzy" - osadnicy, którzy między XVI i XVIII wiekiem przybyli z Nideralanów, a do których dołączyli także Niemcy i Polacy. Olendrzy tworzyli wspólnotę niezwykle nowoczesną, zarówno na poziomie społeczno-politycznym jak i technologicznym. Zwolnieni z pańszczyzny, dzierżawili grunty i poczuwali się do zbiorowej odpowiedzialności za członków społeczności, którzy popadli w biedę. Dzięki wysokorozwiniętemu rolnictwu byli w stanie użyźnić piaszczyste i podmokłe ziemie. Z fascynacji kulturą olenderską powstała w Prusimiu, w gminie Kwilcz Fundacja "Olendrzy dla Polski" powołana przez lokalnego przedsiębiorcę Olafa Makiewicza i jego rodzinę. Organizacja ta z jednej strony przywraca pamięć dziedzictwa olenderskiego, z drugiej kieruje się ideą odpowiedzialności za wspólnotę. Także projekt zrealizowany w ramach "Rewolucji" będzie fuzją zaangażowania społecznego i technologicznego postępu - zrealizuje go Centrum Badawcze Humanities / Art / Technology wspólnie z młodzieżą związaną z instytucjami, z którymi regularnie współpracuje fundacja - Zespołem Szkół w Kwilczu, Środowiskowym Domem Samopomocy w Chrzypsku Wielkim i Gimnazjum Specjalnym Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Międzychodzie.

"Technologia stanowi dziś o naszym bezpośrednim otoczeniu, jest narzędziem kształtowania miejsca każdego człowieka nie tylko w strukturach globalnych, ale także lokalnych. Dlatego tak ważne jest uświadomienie sobie możliwości, jakie daje technologia w budowaniu dynamicznych, kolektywnych, otwartych działań twórczych. Jednocześnie poprzez takie inicjatywy jak planowane warsztaty w ramach "Wielkopolska: Rewolucje" rozwijamy nową zbiorowość "makerów", czyli osób zaangażowanych w tworzenie kultury oddolnie, na zasadzie "zrób to sam". Używając rozmaitych narzędzi, od tych najbardziej tradycyjnych (młotka, lutownicy, szlifierki) do tych programistycznie zaawansowanych, tworzymy ciągłość rozumienia tego, czym jest technologia w definiowaniu ludzkiej aktywności i kreatywności. Tym samym poprzez proces uczenia się świadomego wykorzystywania tych narzędzi budujemy nowe wspólnoty otwarte na każdy pomysł i indywidualne podejście do kultury i jakości społecznych". (Agnieszka Jelewska, Michał Krawczak)

Centrum Badawcze Humanities/Art/Technology (HAT Center) powstało w 2011 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z inicjatywy dr Agnieszki Jelewskiej i dra Michała Krawczaka. HAT Center jest nowoczesną jednostką naukową zajmującą się transdyscyplinarnymi badaniami, współpracującą z teoretykami, artystami, projektantami, inżynierami o różnych kompetencjach i specjalizacjach. Jako naukowo-artystyczny hub Centrum realizuje projekty, które nie mieszczą się w zdefiniowanych, konwencjonalnych granicach istniejących dyscyplin, niejednokrotnie czyniąc sztukę narzędziem naukowego poznania, a naukę eksperymentem artystycznym.

Współpraca: Fundacja "Olendrzy dla Polski", Zespół Szkół w Kwilczu, Środowiskowy Dom Samopomocy w Chrzypsku Wielkim, Gimnazjum Specjalne Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Międzychodzie, Skansen Olenderski "Olandia" w Prusimiu

***

Kuratorka programu Wielkopolska: Rewolucje

Agata Siwiak - kulturoznawczyni, kuratorka i producentka projektów teatralnych i interdyscyplinarnych. Od 2012 roku kuratoruje dla Samorządu Województwa Wielkopolskiego program społeczno-artystyczny Wielkopolska: Rewolucje, za który dostała nominację do "Paszportu Polityki" w kategorii "Teatr" (jako pierwsza w historii nagrody kuratorka i producentka teatralna) "za konsekwentną kuratorską pracę u podstaw burzącą skostniałe hierarchie w polskim życiu teatralnym; unikatowy pod względem ideowym i artystycznym projekt Wielkopolska: Rewolucje to wzór nowoczesnego, zaangażowanego, a zarazem niedogmatycznego myślenia o tym, jaką rolę odgrywa sztuka w dzisiejszym społeczeństwie" (Anna R. Burzyńska, Gazeta Teatralna "Didaskalia"). Była także kuratorką projektu Trickster 2011 - programu performatywnego Europejskiego Kongresu Kultury we Wrocławiu. W latach 2008-2009 dyrektorka artystyczna Festiwalu Dialogu Czterech Kultur w Łodzi (razem z Grzegorzem Niziołkiem). W latach 2004-2007 związana z Narodowym Starym Teatrem w Krakowie, w którym szefowała festiwalowi baz@rt. W latach 2002-2004 pracowała w Teatrze Polskim we Wrocławiu, gdzie organizowała Festiwal EuroDrama. Wykłada w katedrze teatru, dramatu i widowisk na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, gdzie prowadzi specjalizację dla kuratorów teatralnych.