Artykuły

Dziennikarz i działacz mniejszości polskiej na Białorusi Andrzej Poczobut, białoruska grupa Teatr Wolny, więzień polityczny Uładzimir Jaromienak oraz ekolog Taciana Nowikawa - to laureaci wręczonych w czwartek w Warszawie Nagród Karty' 97 im. W. Iwaszkiewicza.

Uroczystość wręczenia nagród w dziedzinie praw człowieka, przyznawanej przez białoruski, opozycyjny portal Karta'97 rozpoczęła się minutą ciszy ku czci wszystkich, którzy zginęli na kijowskim Majdanie.

Szefowa Karty `97 Natalia Radzina podkreśliła, że niezwykle trudno jej prowadzić uroczystość. - Moje serce jest na Ukrainie, gdzie ludzie giną dziś za swoją wolność. Jest dziś kilkadziesiąt nowych ofiar na Ukrainie, krew ciągle się leje - mówiła.

Radzina wyraziła żal, że nie może wręczyć dziś nagrody na Białorusi, bo dziennikarze jej portalu byli poddawani represjom po ostatnich wyborach prezydenckich i musieli uciekać na Zachód. -Dziś jesteśmy zmuszeni pracować w Polsce, ale zawsze uważałam, że nie jest przypadkowym, że znaleźliśmy schronienie właśnie w tym kraju- - zaznaczyła.

Zdaniem Radziny, Polacy dobrze pamiętają posępne czasy stanu wojennego, a - jak podkreśliła - prawie w takich samych warunkach w dwudziestym pierwszym wieku funkcjonują dziś Białorusini.

Szefowa Karty`97 podkreśliła, że nawet w czasach okrutnych Białoruś żyje dzięki odważnym i mężnym ludziom. -Bohaterstwo tych właśnie ludzi narażających swoją wolność i zdrowie nie może być zapomniane- - zaznaczyła. Dodała, że właśnie dlatego od 2013 r. nagroda nosi imię jednego z takich bohaterów - Wiktara Iwaszkiewicza - dziennikarza, polityka, działacza związkowego i ekologicznego.

Nagrodzony "za osobiste męstwo" został dziennikarz Andrzej Poczobut; wyróżnienie wręczył mu Adam Michnik. W uzasadnieniu podkreślono: "Dziennikarz wierny profesji, a także jeden z działaczy prześladowanego przez władze białoruskie Związku Polaków na Białorusi. Nie zważając na presję, sprawy kryminalne i więzienie, nazywa rzeczy po imieniu, pisze artykuły, otwarcie krytykuje władze, nie przemilcza tego, o czym trzeba krzyczeć na cały świat".

Poczobut został m.in. w 2011 r. skazany na 3 lata kolonii karnej w zawieszeniu na 2 lata za zniesławienie prezydenta Białorusi Alaksandra Łukaszenki w swoich artykułach prasowych.

W tej samej kategorii nagrodzono również Tacianę Nowikawą, która wraz z kolegami sprzeciwia się budowie na Białorusi pierwszej elektrowni atomowej. Jest to koordynatorka Białoruskiej Kampanii Antyatomowej. W latach 1994-98 redagowała czasopismo ekologiczne "Białoruski Klimat", od 2007 do 2009 białoruski Portal Zielony. Zajmuje się energetyką jądrową (m.in. skutkami katastrofy w Czarnobylu), kwestiami zrównoważonego rozwoju i alternatywnych źródeł energii.

Nagrodę "Za odwagę w twórczości" otrzymał Teatr Wolny, który - jak podkreślono w uzasadnieniu - działa w warunkach ogromnego ryzyka: na praktycznie każde jego przedstawienie w Mińsku wdzierają się funkcjonariusze milicji, a widzowie i aktorzy są zatrzymywani.

Przedstawicielom teatru wyróżnienie wręczył reżyser Andrzej Wajda. Podkreślił on, że wie, jak wygląda działalność teatru w ciężkich warunkach dyktatury. Zaznaczył, że ważne jest prowadzenie wolnego teatru w kraju, który nie jest wolny.

Teatr Wolny to undergroundowa grupa teatralna, która powstała w 2005 roku w Mińsku. Jej założycielami są małżonkowie Mikałaj Chalezin i Natalla Kalada. W skład zespołu teatralnego wchodzi kilkanaście osób: założyciele, scenarzysta i reżyser teatralny Uładzimir Szczerban, dziesięciu aktorów, jeden dramaturg, dwóch asystentów technicznych i czterech administratorów.

Spektakle ze względu na bezpieczeństwo odbywają się zazwyczaj potajemnie w ciągle zmienianych lokalizacjach. Swoją działalnością i tematyką sztuk Białoruski Wolny Teatr wyraża sprzeciw wobec sytuacji politycznej i panującej cenzurze na Białorusi.

Laureatem nagrody Karty'97 został także były więzień polityczny, działacz opozycyjnego Młodego Frontu Uładzimir Jaromienak.