Artykuły

Pracą teatru kierują równorzędnie Jolanta Lothe i Piotr Lachmann

LOTHE LACHMANN YIDEOTEATR "POZA"

Pałac Szustra

ul. Morskie Oko 2

02-511 Warszawa

tel./fax 849-68-56, 825-32-34

LOTHE LACHMANN VIDEOTEATR "POZA" jest jedynym teatrem tego rodzaju w Polsce. Łączy plan aktorski z planem kaset i projekcji z kamer. Dzięki nagraniom, powstałym w innych miejscach Europy, wprowadza do intymnej przestrzeni udramatyzowane i skorelowane "lustra" innych czasoprzestrzeni. Dąży do stworzenia nowej symbiozy między aktorem żywym i jego elektronicznym "klonem", czasem spektaklu i czasami "poza", obrazem, muzyką i słowem, nową techniką a starą sztuką.

Piętnastoletnia historia tego teatru rozpoczęła się w momencie spotkania aktorki teatralnej, filmowej i telewizyjnej Jolanty Lothe i polsko i niemieckojęzycznego poety, eseisty, tłumacza, autora słuchowisk Piotra (właściwie Petera) Lachmanna. Pierwszą premierą był spektakl "Teatrem zajmuje się od dzieciństwa" (1984). Twórcza interpretacja dzieł Helmuta Kajzara, doprowadziła ich do stworzenia nowego gatunku teatralnego-videodramu, którego pierwszą manifestacją była "akt-orka" (1985). Mimo wykorzystania osiągnięć techniki, teatr ten nigdy nie zapomina o tekście, równie chętnie sięga po dzieła współczesne i antyczne.

Jest to teatr jednego reżysera, który pełni też rolę dramaturga, operatora i autora instalacji audiowizualnych.

GWIAZDY GRAJĄ GWIAZDY

MARIA BOJARSKA: Lothe Lachmann Videoteatr "Poza"... Video w teatrze?!

JOLANTA LOTHE: Video w jakimś sensie zostało przez nas, przez Piotra Lachmanna i mnie, na nowo odkryte właśnie dla teatru. Relacje między tekstem a obrazem, między żywym aktorem jedynym źródłem teatralnej magii a jego ekranowymi sobowtórami, budują tu nową przestrzeń wizualną, nową przestrzeń akustyczną. Po prostu stwarzają nową jakość.

Elektronika okazuje się sprzęgnięta ze sztuką, mało tego, w Waszym teatrze bywa wręcz uduchowiona! Zwłaszcza w najnowszej premierze "akt orek", spektaklu opartym na tekście "Gwiazdy Helmuta Kajzara, nieżyjącego już wizjonera teatru.

Udało się nam jeszcze raz wskrzesić ducha Helmuta, czyli przywołać światło jego własnej gwiazdy w przedstawieniu całkowicie skądinąd różnym od naszej pierwszej akt-orki.

Od której Videoteatr przed piętnastu laty rozpoczął działalność. Wtedy były dwa monitory i jedna aktorka, Jolanta Lothe, dziś monitorów jest więcej, a na scenie cały gwiazdozbiór! Poza Tobą w różnych wcieleniach Gwiazdy występują znakomici aktorzy: Jan Peszek i jego córka, Maria Peszek. Ale nie "na żywo".

A jednak "jak żywi": dzięki elektronice na nowo udało nam się chyba pokazać magię ich aktorstwa. Janek i Marysia Peszkowie, nasi wspaniali goście, są w tym spektaklu obecni w sposób bardzo zmysłowy. Widz nie dozna zawodu!

Widziałam, potwierdzam. Videoteatr, dzięki precyzyjnym zabiegom Piotra Lachmanna, kreatora całości, potrafi zmieniać strukturę czasu i sposób istnienia aktora, potrafi też stworzyć jedyną w swoim rodzaju, bo wielowarstwową-złożoną z najróżniejszych znaków czy odniesień kreację rzeczywistości. Już w tytule "akt-orki" jest przecież aluzja do pradawnego mitu... Grasz starą aktorkę, która traci pamięć, ale grasz też archetyp Gwiazdy ten hollywoodzki, stworzony przez nowoczesne środki przekazu, czyli elektronikę...

I gram ten archetyp przez nałożenie maski. To właśnie maska, paradoksalnie, pozwala odszukać w sobie, w sensie aktorskim, znacznie głębsze treści niż własna twarz.

Maska, symboliczny atrybut aktora, ale i maska, która w najstarszym teatrze oznaczała kogoś zmarłego... Skojarzenia można mnożyć w nieskończoność! Wszystkie wcielenia Gwiazdy są wieloznaczne: Jan Peszek jest przecież i alter ego autora, i postacią z japońskiego teatru no, a może nawet twoim "synem". Marysia Peszek to niewinna dziewczynka z lilią, ale i animowana lalka, i Gwiazda in spe, i obnażająca się przed widzem kobieta...

A ja gram również aktorkę kiedyś "z premedytacją jałową", a poniewczasie tęskniącą za macierzyństwem... Są tu przesłania uniwersalne! Mit gwiazdy ludzi fascynuje, ale jej los jest losem człowieka. Nas wszystkich. Aktorów i widzów.

W REPERTUARZE

AKT ORKI

Na motywach sztuk Helmuta Kajzara ("Gwiazda", "Paternoster", "Włosy błazna", "Fonemy"), z wykorzystaniem fragmentu dramatu Seami MotoMyo

Videoinscenizacja, której podstawą jest "Gwiazda" Helmuta Kajzara, w brawurowym wykonaniu trójki "akt orek"- Jolanty Lothe (na żywo) oraz (na ekranie) Marii Peszek w roli Panny Gieras i Jana Peszka w roli sobowtóra autora i aktorki japońskiego teatru no, przy czynnym udziale reżysera. O ile wcześniejsze spektakle "akt-orka" I (1985), II (1989), III (1990) i IV (1991) demonstrowały przemianę twarzy w maskę, w "akt orkach" dokonuje się magiczna przemiana masek w twarz. Przedstawienie o teatrze wyrażone środkami nowych mediów i starych urzeczeń, w którym twórcy Yideoteatru wracają do własnych początków i bawią się w manipulowanie czasem, podstawowym tworzywem ich prac.

Układ tekstu, montaż, triki i efekty cyfrowe LLT Obrazy i reżyseria Piotr Lachmann Vocal Artur Stefanowicz Dźwięki Piotr Subottóewicz Charakteryzacja Waldemar Pokromski

Aktorzy:

Jolanta Lothe, Maria Peszek, Jan Peszek

Premiera 30 października 1999 roku

POWIEŚĆ DLA HOLLYWOOD

Według prozy Hanny Krall

Videoadaptacja reportażu Hanny Krall pod tym samym tytułem, uzupełniona o teksty niepublikowane tej autorki (w spektaklu grają Jolanta Lothe). Opowieść polskiej Żydówki, obecnie

obywatelki Izraela, Izoldy R. (genialna kreacja Teresy Mareckiej), o miłości i determinacji życia w cieniu krematoriów.

Adaptacja, obrazy i reżyseria Piotr Lachmann

Muzyka Piotr Moss

Klarnet Mirosław Pokrzywiński

Montaż i efekty cyfrowe LLT

Aktorzy:

Jolanta Lothe, Teresa Marecka

Premiera 18 listopada 1996 roku

TADEUSZ RÓŻEWICZ-TWARZ POEZJI

Trwający godzinę unikatowy dokument, zapis rozmów Tadeusza Różewicza z Piotrem Lachmannem, o poezji i transcendencji, pokazujący poetę w prywatnym środowisku. Część pierwsza tryptyku.

Premiera wersji polsko-niemieckiej w 1995 roku w Berlinie

PROJEKTY

1. Kontynuacja tryptyku "Tadeusz Różewicz-twarz poezji". Część druga (przygotowana na Targi Książki Frankfurt 2000) "Tadeusz Różewicz deutsche Gedische und Geschichte" traktuje o niemieckich "motywach"" w biografii i twórczości poety. Część trzecia "Tadeusza Różewicza spotkania warszawskie" powstanie na podstawie spotkań poety z Ryszardem Przybylskim, Jerzym Tchórzewskim, Stanisławem Różewiczem i własnymi odbiciami sprzed lat.

2. Mazowiecko-warszawskie tropy E.T.A. Hoffmanna, czyli "Gdzie się zapodział mój sobowtór?".

3. "Pola", spektakl w oparciu o teksty Hanny Krall. Historia Polki, która poświęciła życie, ratując grupę polskich Żydów.