Artykuły

Na jutro bydgoski Teatr Polski ma propozycję dla miłośników niesamowitości, spirytyzmu i grozy. Będzie można obejrzeć spektakl "De­mon ruchu" zrealizowany na podstawie prozy zapomnianego niestety Stefana Grabińskiego.

Grabiński tworzył w okresie dwudziestolecia wojennego. Ca­łe życie był odludkiem i samotni­kiem, zainteresowanym raczej zjawiskami pozazmysłowymi niż rzeczywistością. Nękany przez gruźlicę prowincjusz odnalazł się w twórczości pisarskiej, próbując przenieść na grunt pol­skiej literatury "czystą" fantasty­kę. Posiadał olbrzymią wiedzę z wielu dziedzin, interesował się parapsychologią, spirytyzmem, okultyzmem, psychiatrią, demo­nologią. W swojej twórczości za­wsze posługiwał się fachową terminologią naukową. Niestety, nigdy nie został należycie doce­niony przez swoich współcze­snych, a następne pokolenia kompletnie o nim zapomniały. A szkoda...

Próbę przeniesienia niesamo­witej prozy Grabińskiego na język teatru podjął Andrzej Wełmiński - malarz, aktor, w latach 1972-89 najbliższy współpracownik Tadeusza Kantora. Obecnie ja­ko reżyser prowadzi zespół Ak­torów Teatru Cricot 2. Scena­riusz "Demona ruchu" posłużył Wełmińskiemu do stworzenia zaskakującego spektaklu, okre­ślanego jako "przedziwna podróż w rejony usunięte spod władzy rzeczywistości". Pod­czas tej niesamowitej podróży widzowie wraz z bohaterami sztuki - pasażerami pociągu-widma - mijają kolejne zjawiska z pogranicza nauki i szarlatane­rii, uczestniczą w seansach spi­rytystycznych i pokazach prestidigitatorskich. Powstaje teatr, który można nazwać autonomicznym, teatr obrazów i akcji. Wszystkie elementy: gra aktor­ska, ruch, muzyka, rekwizyty, światło, tekst i przestrzeń tworzą tu jedność i jej się podporządkowują. Inspiracją dla reżysera stały się opowiadania Grabiń­skiego ze zbiorów: "Demon ruchu", "Księga ognia" i "L`Appasionata" ("Namiętność").