Artykuły

Aktorka, dyrektor teatrów i reżyser. Urodziła się w Krakowie, w rodzinie inteligenckiej. Ukończyła studia aktorskie w krakowskiej Szkole Teatralnej, a po wojnie także reżyserskie w łódzkiej PWST. W roku 1932 zaraz po Szkole Teatralnej zaangażował ją wielki Juliusz Osterwa, obsadzając w roli Stelki w {#re#27897}"Fantazym"{/#} Juliusza Słowackiego. Po udanym debiucie otrzymała natychmiast propozycję na gościnne występy w Teatrze Miejskim w Częstochowie prowadzonym przez drugiego wielkiego człowieka teatru Iwo Galia. Zagrała Kropeczkę w "Świerszczu za kominem" Dickensa w jego reżyserii. Po trzech latach bogatych w wydarzenia artystyczne opuściła Kraków i zaangażowała się do Teatru na Pohulance w Wilnie kierowanym przez dyr. Mieczysława Szpakiewicza. Grała także gościnnie w Grodnie u dyr. Władysława Czengery, ojca Haliny Czengery, pierwszej żony Czesława Wołłejki. W sezonie 1936-37 znalazła się ponownie w zespole Iwo Galia, który tym razem objął dyrekcję Teatru Miejskiego w Kaliszu. Tam po raz pierwszy zainteresowała się reżyserią i pod okiem swego Mistrza przygotowała reżysersko komedię Fodora "Mysz kościelna".

Losy wojenne zapędziły ją do Białegostoku i Lwowa. Po wkroczeniu Niemców do Warszawy najpierw mąż Wiktor Domański zaangażowany w robotę konspiracyjną musiał uciekać przez zieloną granicę na tereny okupowane przez Sowietów, a więc do Białegostoku, a potem ona. Tam zorganizowali teatr i przez jakiś czas występowali. Po aresztowaniu jej męża i po jego śmierci wyjechała do Lwowa. W roku 1944 powróciła do Rzeszowa. To z jej inicjatywy i pod jej kierownictwem powstał na tym terenie Teatr Ziemi Rzeszowskiej oraz Studio Dramatyczne, które szkoliło nowy narybek artystyczny. Również spod jej skrzydeł wyszli wielcy ludzie teatru: Kazimierz Dejmek, Ignacy Machowski i Adam Hanuszkiewicz. W roku 1945 otwiera pierwszy teatr na Ziemiach Odzyskanych w Jeleniej Górze, zabierając ze sobą swoich słuchaczy i wystawiając tam "Zemstę" Aleksandra Fredry. Na skutek złej organizacji, stanowisko dyrektora tego samego teatru i nominację na piśmie otrzymuje także Jerzy Walden, który przybył do Jeleniej Góry ze swoim zespołem. Mimo niezwykłej sytuacji Stefania Gintel-Domańska pozostaje wraz z zespołem w Jeleniej Górze. Dopiero po dwóch latach razem ze swoim drugim mężem Andrzejem Szalawskim, wybitnym aktorem, angażuje się do Teatru Wojska Polskiego w Łodzi do dyr. Leona Schillera. Równocześnie rozpoczyna studia reżyserskie w PWST.

Kolejny etap jej pracy to Teatr Miejski w Częstochowie u dyr. Eugeniusza Poredy. Reżyseruje {#re#34989}"Wiosnę w Norwegii"{/#}, "Niemców" Kruczkowskiego i {#re#11635}"Grzegorza Dyndałę"{/#} Moliera. W sezonie 1952-53 i 1953-54 obejmuje kierownictwo artystyczne w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Potem wraca do Łodzi do Teatru im. Stefana Jaracza za dyrekcji Feliksa Żakowskiego. Reżyseruje u niego "Sprawę rodzinną" Lutowskiego, "Chirurga" Korniejczuka, "Mewę" Czechowa i "Wesele" Wyspiańskiego. W sezonie 1954-55 jest dyrektorem Teatru Ziemi Łódzkiej, reżyserując "Balladynę" Słowackiego, "Świerszcza za kominem" Dickensa i "Zaczarowane koło" Lucjana Rydla. Od roku 1959 wchodzi w skład zespołu artystycznego warszawskiego Teatru Narodowego za dyr. Wilama Horzycy, a potem Władysława Daszewskiego, Kazimierza Dejmka i Adama Hanuszkiewicza. Bardzo dużo reżyseruje z powodzeniem poza Warszawą. Zwłaszcza w Olsztynie, gdzie odnosi sukcesy i gdzie na nią stale czekają. Jej wielka kultura, profesjonalizm, takt, a także urok osobisty i wiedza sprawiały przyjemność w obcowaniu z nią. Wielokrotnie miałem okazję z nią rozmawiać, kiedy odwiedzałem Tadzia Janczara i jego żonę Dudę Lorentowicz, z którymi pani Stefania była zaprzyjaźniona. Zawsze pogodna, uśmiechnięta i życzliwa ludziom. Odeszła, mając lat 91.