Artykuły

Chaotyczny kolaż wierszy Wisławy Szymborskiej, wyśpiewywanych przez cztery aktorki - o spektaklu "Wszędzie jest wyspa Tu" w reż. Magdaleny Smalary w Teatrze Polskim w Warszawie pisze Barbara Pitak z Nowej Siły Krytycznej.

Wisława Szymborska nie lubiła być w centrum uwagi, a tzw. "życie publiczne" było dla niej istną katorgą. Noblistka nie czuła się komfortowo w sytuacjach oficjalnych, które wymagały przestrzegania sztywno ustalonych zasad, a "bywanie na salonach" nie było poetce do niczego potrzebne. Szymborska: ironiczna, błyskotliwa, dowcipna, onieśmielająca innych swym geniuszem i skromnością - ceniła sobie prostotę i szczerość. "Mam nadzieję, że mi się nie przewróci w głowie. Bo to już nie jest ten wiek, żeby się komuś przewracało w głowie, prawda?" - tak mówiła po przyznaniu jej nagrody Nobla w 1996 roku. Ciekawe więc, jak poetka zareagowałaby na spektakl muzyczny "Wszędzie jest wyspa Tu", którego premiera odbyła się 15 grudnia 2012 roku w Teatrze Polskim w Warszawie.

Najbardziej skupiającym uwagę elementem przedstawienia jest scenografia przypominająca szykowne wnętrze typowego mieszczańskiego domu: stylowe meble, piękny dywan, gustowna lampa, maszyna do pisania, barek na kółkach ze sporą ilością dobrych trunków - to idealnie dopasowane detale, które tworzą harmonijną całość. Wyjątkiem jest, znajdujący się z tyłu sceny, ogromny, wiklinowy jeleń projektu Adama Kiliana. Scenografia imitująca pomieszczenie, w którym mogłaby pracować i tworzyć Wisława Szymborska, jest dziełem Jana Kozikowskiego. Pomysłem tego artysty są także kostiumy bohaterek spektaklu. Izabella Bukowska, Natalia Sikora, Magdalena Smalara i Joanna Trzepiecińska występują w uroczych, pastelowych sukniach, niemal żywcem wyjętych z żurnali, popularnych w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia.

Sytuacja sceniczna ma przypominać coś w rodzaju koleżeńskiego spotkania, pogaduszek czterech przyjaciółek, które, paląc papierosy i popijając drinki, porozumiewają się między sobą za pomocą melorecytacji i śpiewu. W spektaklu wykorzystano takie znane wiersze Noblistki jak: "Urodziny", "Jawność", "Cień", "Upamiętnienie", "Obmyśliłam świat", "Ella w niebie", "Konkurs piękności męskiej", "Allegro ma non troppo", "Nagrobek". Ich interpretacja jednak nie zaskakuje, ani nie zachwyca. W większości teksty Szymborskiej prezentowane są w monotonnym rytmie. Nie sposób natomiast odmówić aktorkom ich umiejętności wokalnych - może z wyjątkiem Magdaleny Smalary, która blado wypada na tle swoich koleżanek po fachu.

Muzykę do spektaklu napisała Urszula Borkowska. I chociaż trzyosobowy zespół (Mateusz Dębski - fortepian, Wojciech Gumińśki - kontrabas, Marcin Świderski - saksofon) rewelacyjnie zagrał wszystkie melodie, to włos jeży się na głowie, kiedy okazuje się, że do wiersza "Obmyśliłam świat" Borkowska wykorzystała temat muzyczny z piosenki "Bad Romance" Lady Gagi...

Magdalena Smalara, aktorka, reżyserka i scenarzystka przedstawienia, chciała tym spektaklem złożyć hołd wybitnej poetce. Niestety, oglądając, mamy wrażenie, że reżyserce nie udało się nadać przedstawieniu konkretnego kształtu. "Wszędzie jest wyspa Tu" wydaje się chaotycznym kolażem wierszy Wisławy Szymborskiej, wyśpiewywanych przez cztery podrygujące aktorki. I chociaż teoretycznie elementy składowe spektaklu, wzięte każdy z osobna, robią przyzwoite wrażenie, to ich połączenie staje się przerostem formy nad treścią. Pojawia się pytanie: po co nadbudowywać dodatkowe znaczenie do dzieł, które same w sobie stanowią odrębną całość i zamkniętą opowieść?

Wrzucić wiersze Noblistki do jednego worka, dodać doń dekoracje i muzykę - to zdecydowanie za mało, by uznać, że stworzyło się oryginalne i przyjemne przedstawienie. W pracy nad tak genialnymi tekstami jak dzieła Wisławy Szymborskiej należy wykazać się ogromną pokorą. Przygotowanie na ich podstawie spektaklu teatralnego to zadanie bardzo ryzykowne, wymagające wyczucia i dystansu. Twórcy "Wszędzie jest wyspa Tu" takowe ryzyko podjęli, ale zadaniu nie sprostali - efekt końcowy okazał się nieudany.