Artykuły

Dominowały spektakle o religijności i buncie społecznym. Brakowało arcydzieł. Pogłębia się chaos administracyjny - o teatrze w mijającym roku pisze Jacek Cieślak w Rzeczpospolitej.

W centrum polskiej sceny znalazły się problemy związane z Kościołem, afazją i eutanazją.

"Nietoperz" [na zdjęciu] Kornela Mundruczo w TR Warszawa jest współczesnym wcieleniem teatru religijnego. Zwolennicy śmierci na życzenie podważają argumenty o ingerowaniu w dzieło Boga, podnosząc, że nikt nie używa takich racji, gdy ratuje się zagrożone wcześniaki lub usypia cierpiące zwierzęta. Węgier pokazuje jednocześnie dramat nieuleczalnie chorych i porzuconych przez nich bliskich. Zobacz galerię zdjęć

"Popiełuszko" Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk w reżyserii Pawła Łysaka skonfrontował stereotypy antyklerykała spod znaku Ruchu Palikota i katolickiego męczennika. Spektakl Polskiego w Bydgoszczy oczyszcza pełną napięcia debatę, unika uproszczeń, stara się łączyć, a nie dzielić: uzmysławia, że brakuje nam autorytetów na miarę zamordowanego przez SB kapłana "Solidarności". Nie ma lidera, który walczy o wolność i szanuje niezależność innych ludzi, broniąc tolerancji zagrożonej przez agresywny język polityków i mediów. To wyzwanie rzucone zoologicznym antyklerykałom, ale i hierarchom Kościoła - po to, by szukali kontaktu z wiernymi i wyzbyli się pychy. "Niewierni" Piotra Rowickiego w reżyserii Piotra Ratajczaka z krakowskiej Łaźni Nowej pokazują jej niszczące skutki, czyli coraz częstszą apostazję - formalne zerwanie z chrześcijańską wspólnotą. Tłumaczą indywidualne i społeczne przyczyny kryzysu wiary, jednocześnie kpią z mody na postponowanie religijności. Kultura 2012 - czytaj więcej

O tym, jaką siłę ma Ewangelia, przypomniał w "Jezusie Chrystusie Zbawicielu" Michał Zadara. Oratorium o różnych obliczach duchowości, która emanuje z każdego człowieka, wyreżyserował Piotr Cieplak w stołecznym Teatrze Powszechnym.

Turbokapitalizm

Wśród największych wydarzeń na podium znalazło się "O dobru" Pawła Demirskiego i Moniki Strzępki z Teatru im. Szaniawskiego w Wałbrzychu. Reprezentuje coraz silniejszy nurt niezadowolenia z turbokapitalistycznej rzeczywistości. Pokazuje świat pogrążony w egoizmie. W utopijnej formie postuluje przełamanie go wspólnym, prospołecznym działaniem. W podobnym tonie po raz pierwszy zajął się tematyką społeczno-polityczną Krystian Lupa w warszawskim "Mieście snu". Pokazał świat fikcji i pozorów, w którym pogrążają się Polska i Polacy - również w życiu rodzinnym i prywatnym. Piętnuje narastające ekstremizmy i pseudopatriotyzm, który nie może zagłuszyć poczucia bezradności, jakim owocuje rozczarowanie transformacją.

Do buntu przeciwko zdegenerowanemu kapitalizmowi, nabierającemu cech gangsterskich i mafijnych, wzywa debiutant Michał Kmiecik w "Kto zabił Alonę Iwanowną?" w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Ironią losu jest to, że właśnie ta scena stała się przedmiotem ostrej walki o miejskie dotacje, dyrektorski fotel i władzę. Bulwersował niejasny tryb powołania nowego dyrektora. Został nim uznany dramaturg Tadeusz Słobodzianek. Na nominacji cieniem kładzie się fakt, że nie ujawniono składu komisji konkursowej, tymczasem szef Dramatycznego przejął również nadzór nad Warszawskimi Spotkaniami Teatralnymi.

Zrzućmy się na teatr

Spór wokół Dramatycznego, odwlekane inwestycje władz Warszawy związane z budową nowych siedzib Nowego i TR Warszawy, a także napięcia wokół trybu powołania dyrektorów czołowych polskich scen na Dolnym Śląsku wywołały protest środowiska pod hasłem "Teatr nie jest produktem, widz nie jest klientem". Władza mówiła o konieczności oszczędności w dobie kryzysu, artyści o gwarancjach dla instytucji publicznych. Znamienna jest decyzja Grzegorza Jarzyny, który w obliczu bierności kierujących stolicą ogłosił zbiórkę na wykup siedziby TR Warszawa, by jego zespół nie znalazł się na bruku i nie spełnił prognozy o pogrzebie polskiego teatru zawartej w "Nietoperzu".

***

Hity 2012

"Nietoperz", reż. Korel Mundruczo

Węgierski reżyser pokazał groteskową operetkę o eutanazji. Zbiorowa kreacja zespołu TR Warszawa z Adamem Woronowiczem, Sebastianem Pawlakiem i Dawidem Ogrodnikiem ("Jesteś Bogiem") jest jednocześnie przypowieścią o śmierci polskiego teatru.

"Titus Andronicus", reż. Jan Klata

Przewrotna opowieść o trudnych polsko-niemieckich relacjach, które sytuują nas w roli prowincjuszy i trzeciego najbiedniejszego kraju UE. Niemcy przyjęli portret swojego podświadomego imperializmu lepiej niż Polacy obraz własnych słabości.

"Danuta W.", reż. Janusz Zaorski

Szefowa stołecznej Polonii, używając niezwykle skromnego aktorstwa, stworzyła dramatyczny portret prezydentowej Wałęsowej - symboliczny obraz polskiej kobiety doby PRL: jej samotności, pragnienia ciepła i miłości w patriarchalnym świecie.

Kity 2012

"Karzeł, down..." reż. Wiktor Rubin

Przykład zagubienia reżyserów z pokolenia 30-latków, którzy nie potrafią stworzyć własnego języka

"Hotel Savoy" reż. Michał Zadara

Zmarnowana szansa na epicki, symultaniczny spektakl o Łodzi, która jest jak tonąca Polska

"Operetka" reż. Wojciech Kościelniak

Fatalny początek dyrekcji Tadeusza Słobodzianka, który wabi musicalem i celebrytami