Artykuły

Narodowy Stary Teatr w Krakowie będzie miał nowego dyrektora. W ogłoszonym przez ministerstwo konkursie wygrała propozycja Klaty i Sebastiana Majewskiego - pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.

Ich projekt kierowania teatrem został w poniedziałek jednomyślnie zarekomendowany przez zespół konsultantów, w którym zasiadali m.in. Krzysztof Globisz, prof. Jacek Popiel i Jerzy Trela. Wczoraj w Radiu TOK FM minister kultury Bogdan Zdrojewski zapowiedział, że wkrótce podpisze oficjalną nominację dla Klaty. W konkursie na zwalniane przez Mikołaja Grabowskiego stanowisko dyrektora Starego startowali także: Bartosz Szydłowski (dyrektor krakowskiej Łaźni Nowej i festiwalu Boska Komedia), reżyser Michał Zadara, Tadeusz Bradecki (dyrektor artystyczny Teatru Śląskiego w Katowicach) oraz Grzegorz Jarzyna (reżyser, dyrektor TR Warszawa).

Klata studiował w krakowskiej PWST, gdzie pracował z Lupą, Grzegorzewskim i Jarockim. W Starym realizował wiele ze swoich najważniejszych spektakli: "Trzy stygmaty Palmera Eldritcha" Dicka (2006) "Oresteję" Ajschylosa (2007), "Trylogię" wg Sienkiewicza (2009), a ostatnio "Koprofagi" wg Conrada. W tej chwili kończy próby do "Tytusa Andronikusa" w Dreźnie. Z Sebastianem Majewskim współpracuje od 2006 r., gdy wspólnie zrealizowali we wrocławskim Współczesnym dokumentalny projekt "Transfer!!!" o polskich, rosyjskich i niemieckich przesiedleńcach wojennych i powojennych.

Artyści nie chcą mówić o swoich planach przed oficjalnym zatwierdzeniem nominacji przez ministra. Ale z projektu, który przedstawili, wynika, że nie będą przeprowadzać rewolucji. Zaproponowali, by wykorzystać wszystkie trzy płaszczyzny, które sugeruje już sama nazwa Narodowy Stary Teatr. Chcą "budować jakość poprzez badanie, co kryje się za hasłami naród, tradycja i sztuka". Przygotowali plan na pięć sezonów - od 2013/14 do 2017/18. Każdy z nich zbudują wokół nazwiska artysty istotnego dla teatru w Krakowie. Pierwszy sezon będzie należał do Konrada Swinarskiego, kolejne do Jerzego Jarockiego, Andrzeja Wajdy i Tadeusza Kantora.

Sezony tematyczne to specjalność Majewskiego. Odkąd w 2008 r. objął dyrekcję Teatru Dramatycznego w Wałbrzychu, projektował fantastyczne kolaże repertuarowe zebrane pod hasłami "Znany, znamy" czy "Wolimy, wolimy". W pierwszym pozwalał młodym twórcom eksperymentować z klasyką popkultury (od "Dynastii" i "Gwiezdnych wojen" po "Czterech pancernych i psa"), a w kolejnych - z klasyką teatru i literatury ("Zemsta", "Winnetou"). Co jednak znaczy dedykowanie sezonu konkretnym twórcom? Klata i Majewski zapowiedzieli, że nie interesuje ich muzealna rekonstrukcja spektakli "patronów sezonu". Chodzi o to, by prace mistrzów stały się żywą inspiracją. Dla przykładu: w sezonie Swinarskiego zrealizują na dużej scenie teksty, które w jego reżyserii przeszły do legendy: "Dziady", "Nie-Boską komedię" i "Wyzwolenie". Na scenie Kameralnej i Nowej m.in. "Męczeństwo i śmierć J.P. Marata" Petera Weissa, "Pana Puntilę i jego sługę Mattiego" Brechta. Przygotują też projekty, których sam Swinarski nigdy nie ukończył, choć marzył o nich latami, jak np. "Acropolis". Przyjrzą się wojennym przedstawieniom Kantora, zmierzą się z jego "Powrotem Odysa". W sezonie Wajdy ważnym projektem ma być "Z biegiem lat, z biegiem dni". Wajda w swoim spektaklu doprowadził historię Krakowa do 1918 roku. Klata zamiera poprowadzić ją dalej i włączyć w tę opowieść o zmieniającym się mieście fenomenie różne lokalne instytucje.

Swoje projekty wymierzyli tak, by nawet w sytuacji, gdy budżet teatru nie wzrośnie (obecnie to 14 mln zł rocznie), móc zrealizować osiem premier w sezonie i jak najwięcej działań dodatkowych. Przede wszystkim - edukacyjnych. Zaproponowali powołanie nowego Działu Dramaturgii i Edukacji, którym pokieruje Majewski. Byłby odpowiedzialny m.in. za książki, nagrania, programy edukacyjne, projekty internetowe (Stary Teatr od czterech lat należy do Europejskiej Sieci Teatrów Mitos 21 - to daje szansę na realizację międzynarodowych "produktów wirtualnych").

Klata i Majewski chcą "prowadzić teatr swoich czasów", zależy im jednak, by zaakceptowali ich widzowie oczekujący form tradycyjnych. Na liście reżyserów, których chcą zaprosić do współpracy, są Lupa i Jarocki, ale też artyści wszystkich generacji: Mikołaj Grabowski, Zbigniew Brzoza, Agnieszka Olsten, Michał Zadara, Radek Rychcik, Monika Strzępka, Paweł Demirski, Wiktor Rubin, Marcin Liber, Krzysztof Garbaczewski. Klata od lat reżyseruje w Niemczech, chciałby też zaprosić twórców stamtąd.

Stary Teatr to nie jedna, zwarta grupa, to raczej zbiór zespołów. Z innymi aktorami pracuje Lupa, z innymi Michał Borczuch czy Grabowski. Majewski i Klata obiecali nie dokonywać redukcji, ale sprawić, by zaczął się przepływ między tymi podzespołami. Chcą skonstruować repertuar tak, by każdy z 60 aktorów miał pracę.

Jan Klata (ur. w 1973 r.) - reżyser, dramatopisarz. Jako autor debiutował w wieku 12 lat - jego sztukę "Słoń zielony" wydrukował "Dialog" i wystawił Teatr Witkacego w Zakopanem. Pracował jako copywriter, dziennikarz muzyczny i reżyser talk-show w telewizji Puls. Gdy wystawił "Rewizora" Gogola w wałbrzyskim Teatrze im. Szaniawskiego, posypały się kolejne realizacje: "Lochy Watykanu" Gide'a i "Nakręcana pomarańcza" Burgessa (wrocławski Współczesny), zrealizowane na terenie Stoczni Gdańskiej "H." według "Hamleta", "(...) córka Fizdejki" wg Witkacego (powrót do Wałbrzycha) i ostatnio w gdańskim Teatrze Wybrzeże "Fantasy" - autorska wersja dramatu Słowackiego. Wystawiał m.in. w Berlinie, Bochum i Düsseldorfie. Zdobywca m.in. Lauru Konrada i Paszportu "Polityki".

Sebastian Majewski (ur. w 1971 r.) - dramatopisarz, dramaturg, reżyser, twórca offowego wrocławskiego teatru Scena Witkacego, od 2008 r. dyrektor i twórca linii programowej Teatru im. Szaniawskiego w Wałbrzychu. Zapraszając do współpracy młodych reżyserów i dramaturgów, zmienił tę scenę w najciekawsze laboratorium teatralne w Polsce.

Na zdjęciu: Sebastian Majewski i Jan Klata