Artykuły

Wbrew obiegowym opiniom i funkcjonującym stereotypom nie tylko gonimy za karierą i pieniędzmi. Zainteresowanie i uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych deklaruje aż 85% mieszkańców stolicy, choć duża część (43%) przyznaje, że bierze w nich udział jedynie okazjonalnie.

Obcując z kulturą najczęściej wybieramy wizytę w kinie, miejskie imprezy plenerowe oraz koncerty na świeżym powietrzu. Co ciekawe nie narzekamy na jakość oferty kulturalnej, ale na brak czasu, by z niej korzystać. Mamy swoje preferencje i oczekiwania, o imprezach kulturalnych dowiadujemy się przeważnie od znajomych, a przede wszystkim chcemy uczestniczyć w nich częściej.

Z badania przeprowadzonego przez instytut badawczy Grupa IQS na zlecenie Stołecznej Estrady wynika, że zdecydowana większość warszawiaków bierze udział w wydarzeniach kulturalnych. Największą grupę osób zaangażowanych w życie kulturalne, tzw. miłośników, stanowią ludzie młodzi, choć w stosunku do wcześniejszych badań można zauważyć pozytywną zmianę w grupie 50+, osoby w tym wieku również coraz chętniej wychodzą z domu. Nasze zainteresowanie kulturą rośnie wprost proporcjonalnie do wykształcenia i stopnia zamożności. Rozkłada się mniej więcej równomiernie pomiędzy obie płci. Jedynie 15% mieszkańców stolicy deklaruje, że nie jest zainteresowana kulturą w ogóle.

Jak żyć z brakiem czasu i zmęczeniem?

Kultura? Chętnie! Chcemy bywać, jesteśmy zainteresowani, a gdybyśmy mieli więcej czasu uczestniczylibyśmy częściej. Przeszło 70 proc. badanych chciałoby częściej oglądać seanse kinowe, ponad połowa odwiedzać teatry i słuchać koncertów, a dwóch na trzech ankietowanych chce pojawiać się częściej na imprezach plenerowych. Dlaczego tak duży apetyt na kulturę nie przekłada się na wysoką frekwencję? Odpowiedź jest prosta: jesteśmy wiecznie zaganiani. Pytani o przyczyny niekorzystania z oferty kulturalnej najczęściej wymieniamy takie powody jak: brak czasu (80%), zmęczenie (73%) i zbyt późne dotarcie informacji o wydarzeniu (70%). Dopiero na czwartym i piątym miejscu znalazły się inne czynniki - wysoki koszt biletu bądź duża odległość od miejsca zamieszkania. Problem znalezienia dodatkowej opieki dla dziecka czy brak miejsca do zaparkowania samochodu nie są istotnymi barierami uczestnictwa w kulturze dla ponad 60% z nas.

W dzisiejszych czasach przeciętny tydzień pracy trwa 40 h, a dla wielu osób aktywnych zawodowo nawet więcej, do tego dochodzą obowiązki związane z prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi, dlatego nie dziwi fakt, że na wypoczynek poświęcamy coraz mniej czasu. Plan dnia sprawia, że w wydarzeniach kulturalnych bierzemy udział głównie wieczorami i w weekendy. Szczególnie w sezonie jesienno-zimowym chętniej zostajemy w domu przed telewizorem, ponieważ brak słońca i niskie temperatury nie zachęcają do wyjścia na zewnątrz. Z kolei kiedy robi się ciepło stajemy się znacznie aktywniejsi, stęsknieni słońca lubimy spędzać czas wolny na świeżym powietrzu, dlatego chętnie uczestniczymy w różnego typu wydarzeniach plenerowych.

Najchętniej: plener.

Obok kina najchętniej odwiedzamy imprezy plenerowe. Powodzeniem i rosnącym zainteresowaniem mogą pochwalić się przede wszystkim pikniki, festyny i święta dzielnic. Entuzjastów imprez organizowanych na świeżym powietrzu przyciągają liczne atrakcje. Obok wysłuchania koncertu, obejrzenia spektaklu czy wystawy, możemy wziąć udział w konkursach, zabawach, obejrzeć pokaz fajerwerków, a na koniec wspólnie z rodziną lub znajomymi zjeść posiłek. To jedna z naszych ulubionych form spędzania czasu wolnego i świetna forma relaksu po tygodniu ciężkiej pracy, dlatego przeszło 70% warszawiaków uważa, że miejska oferta kulturalna powinna być bardziej rozbudowana w miesiącach letnich.

Jednak wydarzenia plenerowe mają tyluż zwolenników, co zagorzałych przeciwników. Ci ostatni wskazując na ich masowy i rozrywkowy charakter. A przecież - na co zwraca uwagę kulturoznawca dr Mirosław Filiciak - to formuła, która sprzyja budowaniu kapitału społecznego, również dzięki temu, że jest dostępna dla wszystkich z powodu braku bariery kompetencyjnej.

Wydarzenia odbywające się w przestrzeni miejskiej wpisały się w krajobraz kulturalny wielu miejsc Europy i całego świata, niejednokrotnie stanowią "wizytówkę" miejsc i przyciągają rzesze turystów. Ich popularność związana jest z długą tradycją. Dr Mirosław Pęczak tłumaczy: festyn jako impreza cykliczna o wielofunkcyjnej specyfice stanowi dziś kontynuację dawnych odpustów i jarmarków. Obecnie w całej Polsce urządza się dni miast oraz plenerowe imprezy zamknięte, w związku z czym Wianki w Warszawie czy w Krakowie tak jak Dni Morza czy Jarmark Dominikański w Gdańsku stają się synonimem plenerowego wydarzenia, który łączy tradycję ze współczesnością, a poza tym jest dogodną okazją do spotkań towarzyskich i spędzenia czasu z rodziną. Fenomen tego rodzaju imprez polega na tym, że uczestniczą w nich ludzie młodzi i starsi, często całe rodziny lub grupy znajomych. Chętnie odwiedzają je zarówno osoby z wykształceniem wyższym, jak i zawodowym.

Zadowoleni, różnorodni i wymagający.

Okazuje się, że nasza narodowa przywara - niezadowolenie, nie determinuje spojrzenia na jakość propozycji kulturalnych, oceniamy je zdecydowanie pozytywnie. Wskazujemy na ich różnorodność i bogactwo - z taką opinią zgodziła się ponad połowa badanych, choć aż 36% nie ma na ten temat zdania. Na pytanie o to, czy Warszawa ma ofertę kulturalną na światowym poziomie twierdząco odpowiedziało aż 54% ankietowanych, z kolei 58% ocenia ją jako wystarczającą dla siebie. Dr Mirosław Pęczak stwierdza, że to novum w stosunku do wcześniejszych badań, iż mało kto narzeka na jakość oferty kulturalnej.

Kino, teatr i imprezy plenerowe cieszą się największym powodzeniem wśród odbiorców, z kolei festiwale, pokazy teatrów ulicznych, wernisaże, czy wykłady zaskarbiły sobie skromniejszą, ale wierną publiczność. Kluczowa jest różnorodność krajobrazu kulturalnego. Wiek, wykształcenie i sytuacja materialna różnicują nasze potrzeby. Mamy swoje ulubione formy spędzania czasu wolnego, dlatego oferta kulturalna powinna być maksymalnie urozmaicona, aby nie powodowała wykluczenia lub marginalizowania pewnych grup.

Jesteśmy wymagający. Fakt, że wydarzenia są bezpłatne nie jest czynnikiem decydującym. Chcemy być nowocześni i podążać za światowymi trendami. Dzisiejsi odbiorcy oczekują wyjątkowości, nowoczesnych technologii oddziałujących na zmysły i multimedialności. Dlatego, jak zauważa dr Mirosław Filiciak, wyzwaniem stającym dziś przed instytucjami i organizatorami wydarzeń kulturalnych w całej Polsce jest znalezienie równowagi pomiędzy atrakcyjnością imprez, a ich wartością artystyczną. Z kolei dr Mirosław Pęczak zwraca uwagę, że ustala się sytuacja, w której będzie utrzymywać się zapotrzebowanie na ofertę rozrywkową (festyny), ale wzrośnie też rola przedsięwzięć niszowych dla wybranej i wyspecjalizowanej publiczności. Trzeba wyciągnąć wnioski z faktu, że ludzie przestają być wyłącznie biernymi konsumentami towaru rozrywkowo-kulturalnego - stają się bowiem jego prosumentami (jednocześnie odbierają, jak i kształtują czy wręcz współtworzą ofertę). Tak dzieje się już w prawie całej Europie, a także w Polsce i w jej stolicy, na co wskazują badania.

***

Materiał został przygotowany na podstawie raportu z badania "Życie kulturalne warszawiaków", które zostało zrealizowane przez instytut badawczy Grupa IQS na zlecenie Stołecznej Estrady w okresie 19 maja-30maja 2011r.

Próba: reprezentatywna próba mieszkańców Warszawy (ze względu na płeć, wiek, wykształcenie oraz dzielnicę) w wieku 18-65 lat

Dobór próby: kwotowo-losowy

Wielkość próby: N=704

***

Komentarza do materiału udzielili:

Dr Mirosław Filiciak - kulturoznawca, pracuje w Instytucie Kultury i Komunikowania Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Bada przemiany praktyk kulturowych, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu, jaki wywierają na nie nowe media. Jest redaktorem kwartalnika "Kultura popularna".

Dr Mirosław Pęczak - kulturoznawca, wykładowca Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Prowadzi zajęcia z zakresu kultury alternatywnej i młodzieżowej, stylów życia oraz socjologii kultury. Zajmuje się badaniami uczestnictwa w kulturze. Publicysta tygodnika "Polityka".

Raport z badania "Życie kulturalne warszawiaków" dostępny jest na stronie internetowej www.estrada.com.pl.