Poznań. Adam Woronowicz na finał Verba Sacra
19 listopada, na zakończenie XI Festiwalu Sztuki Słowa Verba Sacra Adam Woronowicz przeczyta starofrancuską opowieść "Żongler Matki Bożej".
"Żongler Matki Bożej" to finał XI Festiwalu Sztuki Słowa Verba Sacra 2011. Tę starofrancuską opowieść z gatunku Miracles de Notre-Dame, czyli opowieści o cudach Matki Bożej usłyszymy w wykonaniu Adama Woronowicza (na zdjęciu).
Do prezentacji wybrano miejsce niezwykłe - jedną z najstarszych kaplic Matki Bożej Różańcowej w podominikańskim kościele w Poznaniu /obecnie jest to kościół OO. Jezuitów/. Tekst pochodzi z książki "Minstrele Maryi Panny wydanej przez Wydawnictwo Dębogóra w ubiegłym roku. Autorką przekładu jest prof. Anna Drzewicka, z której wstępu warto zacytować następujący fragment: Historia o żonglerze Matki Bożej, przez długi czas mało znana nawet mediewistom w swej wersji oryginalnej, należy do najbardziej rozpowszechnionych legend Maryjnych średniowiecza dzięki późniejszym adaptacjom i przeróbkom.
W nowofrancuskich przekładach i adaptacjach przyjął się dla tej opowieści tytuł Le jongleur de Notre-Dame; tak nazwane jest m.in. opowiadanie Anatola France'a osnute na tle tej legendy, które polski tłumacz Jan Sten zatytułował: Kuglarz Najświętszej Panny. Natomiast w incipitach rękopisów starofrancuskich i w ich naukowych edycjach pojawia się wyraz tumbeor lub tumeeur; oznacza on zadziwiającego zręcznością akrobatę, także tancerza, skoczka. Słowo jugleur w tej epoce obejmuje wszystkich tych, którzy dostarczają ludziom jakiejkolwiek rozrywki, od śpiewu i muzyki aż po jarmarczne popisy, tumbeor natomiast precyzuje bliżej akrobatyczną specjalność. Powszechnie wiadomo, że żonglerzy nie cieszyli się dobrą sławą. Należeli do ludzi marginesu. Niemniej jednak [różne] świadectwa zdają się wskazywać na kształtowanie się stopniowo, już od drugiej połowy XII i w XIII wieku, pewnego rodzaju praktycznej tolerancji, nowego sposobu patrzenia na żonglerską profesję. Św. Tomasz z Akwinu formułuje teoretyczne uzasadnienie rehabilitacji żonglerów i ich integracji ze społeczeństwem chrześcijańskim. Opowieść o Żonglerze Matki Bożej włącza się w ten ciąg świadectw zmieniającej się mentalności, a rehabilitacja, której można się w niej doczytać, posunięta jest już daleko. Czyż ten człowiek z dna, ten zabawiacz najgorszej kategorii, nie dochodzi do świętości, i to drogą właśnie praktykowania swojego zawodu?
Ciążąca na tym zawodzie infamia nie jest właściwie wyraźnie przypomniana (choć może dla współczesnych była rzeczą oczywistą); żongler nie wyznaje wprost, że wykonywanie tego zawodu było z jego strony grzechem. Ale niektóre jego słowa i gesty zdają się wskazywać na pewną świadomość wiążących się z jego sztuką zagrożeń i zastrzeżeń. Ileż razy zapewnia Matkę Bożą, że to, co czyni, czyni tylko dla Boga i dla Niej, by Jej sprawić radość, nie szukając w tym własnej przyjemności; że chce służyć, jak inni służą, tylko we właściwy sobie sposób. Jak bardzo też, pomimo konieczności zrzucania przed występem zbyt ciężkich zwierzchnich szat, dba o przyzwoitość stroju. Zdarzające się przebłyski profesjonalnej dumy z własnych wyczynów mieszają się z poczuciem, że mimo wszystko lepiej by było umieć czytać z księgi, służyć "śpiewaniem" a nie "skakaniem". Toteż łatwo mu popadać w zwątpienie, czy ten rodzaj służby może zostać zaaprobowany przez ludzi, a co ważniejsze - przez Boga. Bóg jednak patrzy na sprawy inaczej. Końcowa gloryfikacja kładzie pieczęć uwierzytelniającą na żywocie pogardzanego ewangelicznego celnika, który odkrył, co jest najważniejsze: "Nie to, że skakał i tańcował, / Lecz cenił Bóg, iż Go miłował". Bo do takich przecież - zdaje się mówić do nas poeta sprzed wielu stuleci - należy Królestwo Niebieskie.
Do prezentacji "Żonglera" wybrano muzykę z epoki - utwory instrumentalne z rękopisów Chansonnier du Roi, Paryż, Bibl. Nationale, 2 połowa XIII w. oraz Lo Add. 29987, Londyn, British Library, przełom XIV i XV w. Wykonawcami będą: Tomasz Dobrzański - piszczałka jednoręczna i tabor, dudy, Paweł Iwaszkiewicz - szałamaja, dudy, Paweł Muzyka - fidel.
Przed prezentacją wprowadzenie Jacka Kowalskiego, znanego miłośnika i interpretatora muzyki starodawnej.
***
Międzynarodowy Festiwal Sztuki Słowa Verba Sacra 2011
"Żongler Matki Bożej"
Ze starofrancuskich opowieści o cudach Matki Bożej
czyta Adam Woronowicz
sobota 19 listopada 2011 godz. 16:00
Kościół OO. Jezuitów w Poznaniu ul. Szewska 18
www.verbasacra.pl
