Artykuły

Premiera przedstawienia teatralnego o Janie Karskim, wyreżyserowanego na podstawie kontrowersyjnej książki Yannicka Haenela, odbędzie się 6 lipca na prestiżowym festiwalu teatralnym w Awinionie we Francji.

Reżyserem przedstawienia jest francuski reżyser polskiego pochodzenia, Arthur Nauzyciel, który w ostatnich dniach odwiedził Polskę. Spektakl oparty będzie na głośnej książce Yannicka Haenela "Jan Karski".

Wydana w 2009 r. we Francji i opublikowana w Polsce rok później książka Haenela znajdowała się przez wiele tygodni na listach bestsellerów nad Sekwaną. Rozgłos powieści nadała ostra polemika między pisarzem a reżyserem Claudem Lanzmannem, autorem filmu "Shoah" na temat postaci polskiego emisariusza. Lanzmann oraz niektórzy francuscy historycy zarzucali Haenelowi fałszowanie historii i przekłamania przy opisie osoby Karskiego.

Spektakl Nauzyciela koncentruje się nie tylko na postaci Karskiego. Pragnieniem reżysera - jak sam podkreśla - było oddanie, w formie widowiska teatralnego, skomplikowanej struktury książki. - Ta powieść składa się z trzech warstw: świadectwa Karskiego o Holokauście, jego biografii i trzeciej części, będącej literacką fikcją. Jest rozpięta między faktografią, a wyobrażeniami Haenela - uznał Nauzyciel.

Inspiracją do stworzenia spektaklu było jego osobiste spotkanie z Janem Karskim. Reżysera poruszyła postać i dokonania Karskiego, który w 1942 r. jako jeden z pierwszych przedstawił światu informacje o działaniach hitlerowców zmierzających do eksterminacji Żydów.

- Zadawałem sobie pytanie: co może zrobić moje pokolenie, by kontynuować przekaz Karskiego, kiedy znikają bezpośredni świadkowie tamtych wydarzeń. Pragnąłem również skupić się na wyjątkowości osoby Jana Karskiego oraz roli Holocaustu - wyjaśniał reżyser.

- Ta rola to duże wyzwanie. Jestem dopiero na początku przygotowań do niej. Byliśmy już m.in. w Auschwitz. Wiele czytam na temat obozów, o postaci Karskiego. Pracuje z nami także badaczka w zakresie historii Holokaustu - powiedział przebywający wspólnie z reżyserem odtwórca roli Karskiego - Laurent Poitrenaux.

Premiera spektaklu odbędzie się 6 lipca na międzynarodowym festiwalu teatralnym w Awinionie. Realizację spektaklu Arthura Nauzyciela wspomaga polski Teatr Rozmaitości. Jak powiedział jego wicedyrektor Tomasz Janowski, Teatr Rozmaitości będzie się starał wystawić spektakl w Polsce.

Powieść Haenela łączy literaturę faktu z fikcją literacką. Składa się z trzech części. Pierwsza jest zapisem wypowiedzi Jana Karskiego, pochodzących z "Shoah" Lanzmanna. Druga jest streszczeniem książki samego Karskiego o jego wojennych przeżyciach "Tajne państwo" z 1944 roku. Dopiero ostatnia, trzecia część książki, ma powieściowy charakter - jest utrzymana w formie wewnętrznego monologu głównego bohatera książki.

Książka o Karskim wywołała we Francji trwającą wiele tygodni polemikę. Spory wśród francuskich historyków, wywołały, będące wytworem wyobraźni Haenela, powieściowe wywody polskiego emisariusza o świadomej bezczynności aliantów wobec Holokaustu; według autora obawiali się oni perspektywy przyjęcia w swoich krajach milionów Żydów ocalałych z Zagłady. W Polsce książka "Jan Karski" ukazała się w 2010 r. nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Na zdjęciu: Ławeczka Jana Karskiego, rzeźba Karola Badyna, Park Ocalałych w Łodzi