Artykuły

GDY poznajemy Rositę, jest śliczną, młodą, dwudziestoletnią panną, pełną radości życia, rozśpiewaną - zakochaną.

Gdy się z nią rozstajemy, ma 44 lata i jest tzw. starą panną. 24 lata przeszły na bezskutecznym oczekiwaniu powrotu narzeczonego, który dawno ożenił się z kim innym. 24 lata spędziła piękna Rosita na wyszywaniu coraz to nowych sztuk bielizny do swej wyprawy. Były to dla Rosity lata niespełnionej, a wyczekiwanej miłości.

Taka w ogromnym skrócie jest treść dramatu Federico Garcia Lorci pt.: "Panna Rosita". Sztukę tę zobaczymy już za parę dni na scenie Teatru Ludowego na Szwedzkiej, z Ireną Eichlerówną w roli tytułowej.

Sztuka Garci Lorci, napisana w roku 1935, jest pięknym poetycznym dramatem prozą, zawierającym wiele wierszy i pieśni.

Mimo, iż nie znajdujemy w tym dramacie ostrych, konkretnych akcentów krytycznych, jego wymowa społeczna jest jasna. Ukazując zmarnowany, przegrany los młodej, uczciwej dziewczyny, ukazując ją w upadającym dworku szlacheckim, Lorca pokazuje beznadziejność i monotonię tego marnego życia, nie wiadomo po co i dla kogo.

NIKCZEMNY MORD NA WIELKIM POECIE

AKCJA sztuki rozgrywa się w Grenadzie, w rodzinnym mieście poety. W tym mieście toczy się akcja wszystkich najlepszych sztuk Lorci, to miasto tak często opiewał w swych pieśniach.

I w Grenadzie właśnie popełniono tę potworną zbrodnię. Było to niespełna siedemnaście lat temu. W noc sierpniową 1936 roku. W Grenadzie zamordowano największego współczesnego poetę Hiszpanii. Mordercy?

Czarne, czarne ich konie,

Czarno jest od nich, czarno,

Wosk i atrament poplamił

Szorstkie płaszcze żandarmom.

Żandarmi nigdy nie płaczą.

Ich pysk - ołowiana maska,

Serca lakierowane,

Wpadają z tyłu znienacka.

- tak pisał o swych przyszłych zabójcach Garcia Lorca w "Romanca o gwardii cywilnej" - czyli o hiszpańskiej żandarmerii. Oni właśnie, faszyści, zamordowali artystę. W tej potwornej zbrodni brał udział nadworny "poeta" dyktatora Franco, Jose Maria Peman, którego, gdy przyjechał z delegacją frankistowską do Ameryki Łacińskiej, powitano okrzykami: "zabójca Lorci!".

Garcia Lorce zabito skrytobójczo, a rząd frankistowski usiłował uczynić z niego po śmierci swego poetę. Wydano utwory Lorci, okrojone z tego wszystkiego, co było ich siłą i treścią.

Ale lud hiszpański nie dał się oszukać. Kocha i czci prawdziwego Lorcę, swego poetę, a nienawidzi swych ciemiężców - zabójców Lorci. Kiedyś, w biały dzień, zeszli z gór partyzanci i na placu w Grenadzie wykonali wyrok śmierci na jednym z zabójców poety.

Kim był Garcia Lorca i za co go zamordowano?

LORCA W WALCE O POSTĘP I WOLNOŚĆ

URODZIŁ się pod Grenadą w roku 1899. Pierwszą książkę napisał jako 16 letni student. Lorca opierał się na ludowych tradycjach, na ludowej formie poezji hiszpańskiej. To właśnie ścisłe powiązanie z narodową i ludową formą cechuje całą twórczość Garcii Lorci.

Okresem przełomowym pod względem społecznej aktywności poety stała się jego podróż do Ameryki w latach 29 - 30. Podróż ta stanowiła istotny moment w rozwoju poety - skierowała jego twórczość wyraźniej na drogi problematyki społecznej. W swych utworach o Ameryce Lorca opisuje, w słowach pełnych oburzenia, potworne warunki życia w Stanach, wyraża współczucie dla wyzyskiwanych, głęboką sympatią otacza uciśnioną ludność murzyńską.

Po powrocie do Hiszpanii, Lorca obejmuje z polecenia rządu republikańskiego studencki teatr objazdowy "La Barraca".

O pracy Lorci w zespole "La Barraca", tak pisze Pablo Neruda; "Lorca wędrował po drogach Hiszpanii niosąc ludziom stary, wielki teatr Lope de Ruedy, Lope de Vegi, Cerwantesa. Stare, inscenizowani romanse wracały na grunt, z którego wyszły... Wśród strasznej nędzy chłopów hiszpańskich, którzy, jak to widziałem na własne oczy, mieszkają w pieczarach i żywią się ziołami i jaszczurkami, wiał ten magiczny wicher poezji, marzenia dawnych poetów, niosące w sobie ziarnka prochu i żądzę kultury".

Pierwszym dramatem Lorci była sztuka "Mariana Pineda", napisana w roku 1927. Mariana Pineda to bohaterska rewolucjonistka grenadzka XIX wieku. Gdy Lorca napisał sztukę, a było to w latach dyktatury Primo de Rivery, stała się ona wezwaniem do walki, ulubioną sztuką wolnej Hiszpanii.

Wiele swych sztuk poświęcił Lorca doli i życiu hiszpańskiej kobiety: "Czarująca szewcowa", "Krwawe gody", "Yerma", "Dona Rosita", "Dom Bernardy Alby".

W sztukach tych coraz wyraźniej pojawiają się konflikty społeczne - nic dziwnego, w tym czasie Lorca nie tylko w swej twórczości, ale i w deklaracjach opowiedział się po stronie postępu i wolności.

W roku 1935 podpisał, skierowany przeciw wojnie i faszyzmowi manifest grupy rewolucyjnych pisarzy "Octubre" (październik)) i manifest antyfaszystowski wydany w Barcelonie; w latach 34 - 35 wiersze Lorci ukazywały się w rewolucyjnym czasopiśmie "Nasze czasy". Po zwycięstwie Frontu Ludowego poeta uczestniczył w organizowaniu Madryckiego Związku Inteligencji Antyfaszystowskiej i był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Związku Radzieckiego.

Za to wszystko, za głęboką miłość ziemi ojczystej i ludu hiszpańskiego, za wiarę w zwycięstwo i ukochanie wolności, za piękne wiersze, tak dobrze znane w każdym hiszpańskim domu zamordowali faszyści Federico Garcia Lorcę.

Zamordowali poetę, ale nie zdołali zabić siły i piękna jego poezji. Rozbrzmiewa ona z coraz to większą mocą. Coraz więcej zdobywa czytelników. I dobrze się stało, że Teatr Ludowy pokaże nam, zbyt mało jeszcze w Polsce znanego Lorce na scenie.

Przedstawienie w Teatrze Ludowym reżyseruje znany aktor-słuchacz wydziału reżyserskiego PWST Władysław Sheybal. Jest to jego praca warsztatowa. Dekoracje projektuje Zenobiusz Strzelecki, a kostiumy Zofia Węgierkowa. W rolach głównych, poza Eichlerówną, Zdzisława Życzkowska, Aldona Jasińska, Zenon Laurentowski. Premiera 16 kwietnia.