Czerwona magia
Ghelderode, klasyk już dziś literatury belgijskiej (zmarł przed dziesięciu laty) - nie jest obcy polskiemu widzowi. Warszawski Teatr Dramatyczny i inne teatry pokazały przed kilku laty jego "Wędrówki mistrza Kościeja", grane były jego sztuki "Zejście aktora", "Dlaczego mnie budzą" i "Czerwona magia".
Z premierą tej ostatniej wystąpił teraz warszawski Teatr Dramatyczny. Niestety, podobnie jak i "Wędrówki" sprzed siedmiu lat w tym teatrze, również i "Czerwona magia" sprowadzona została do płaskiej farsy jarmarcznej. Mniej tu co prawda metafizyki niż w innych sztukach Ghelderode'a, teatr zubożył jednak "Czerwoną magię" przez rodzajową ilustracyjność - mimo iż wykonawca roli tytułowej Wiesław Gołas (który grał też Kościeja), próbował nadać swemu Hieronimusowi pełniejszy wymiar tragikomediowy.
"Czerwona magia" w zewnętrznej warstwie anegdotycznej jest jakąś Ghelderode'owską wersją Molierowskiego "Skąpca". W innym jednak wymiarze pokazany jest ten skąpiec. Postaci Ghelderode'a balansują na granicy rozpasanej zmysłowości i ascezy, fascynacji grzechem i lękiem przed karą. W "Czerwonej magii" nie ma tych spięć i zderzeń w takim nasileniu jak w innych sztukach, ale i tutaj jest to świat stylizowany na średniowiecze z jego ostrymi antynomiami. Hieronimus opanowany jest żądzą posiadania złota tak jak Mnich opanowany jest żądzą posiadania kobiet. Tekst sztuki stwarza możliwości wyjścia poza płaski oleodruk. Reżyser z tych możliwości nie skorzystał. Nie skorzystał też Tadeusz Bartosik, który i w wyglądzie zewnętrznym i w budowaniu postaci powielił stereotyp z prymitywnej propagandy antyklerykalnej.
Postaci Sybilli (Małgorzata Niemirska) i Kawalera Armadora (Wojciech Pokora) należące do drugiego planu sztuki, dobrze siedzą w gatunku "komedii łotrzykowskiej"; należy tu też postać Romulusa, który w interpretacji Franciszka Pieczki ma cechy szczególnie odrażające - takie właśnie postaci zaludniają teatr Ghelderode'a i decydują o klimacie tego teatru.
