Artykuły

Art Stations Foundation zaprasza 4 listopada do Starego Browaru na wernisaż wystawy "Tadeusz Kantor / Piotr Uklański - The Year we Made Contact".

Wystawa, która zostanie zaprezentowana w Art Stations Foundation w Poznaniu, to kolejny, równoległy pokaz dwóch postaw artystycznych, a zarazem dwóch twórców reprezentujących różne generacje, doświadczenia, zainteresowania.

Najnowsze, monumentalne dzieło Piotra Uklańskiego zainspirowało nas do zestawienia tej realizacji z pracami malarskimi i obiektami teatralnymi Tadeusza Kantora. Celem połączenia dzieł w tych dwóch równoległych prezentacjach jest stworzenie warunków do interakcji obiektów w perspektywie ich indywidualnych kontekstów oraz transformacji znaczeniowej i ikonograficznej zaproponowanej przez Uklańskiego.

Dzieło Uklańskiego, zatytułowane "The Year We Made Contact", 2010, to instalacja, której głównym elementem jest olbrzymia fakturowa materia - gobelin, żywo nawiązujący swą stylistyką, formą ekspresji, wyrazem scenograficznym, do bardzo rozpoznawalnego klimatu teatru Tadeusza Kantora i Józefa Szajny. Stąd jego oryginalna kompozycja, przestrzenne, parateatralne rozplanowanie oraz kolorystyka noszą także wszelkie cechy wielkiej tradycji polskiego tkactwa artystycznego dekady lat 60. oraz 70. XX wieku. Nieodłączną częścią pracy jest wpisujący się w pole obrazowe, wolnostojący, okrągły czerwony obraz zatytułowany "Czerwony Karzeł" /"Red Dwarf". Oba elementy tworzą nierozłączną całość, która całkowicie zawłaszcza przestrzeń, w jakiej się znajdują.

Decydując się na realizację dzieła w tak rozpoznawalnej formie i stylu, Uklański stworzył pracę, która w konsekwentny sposób kontynuuje podjęty już wcześniej artystyczny program. Jego celem jest poszukiwanie nowych pokładów znaczeniowych, zawartych w stereotypach i symbolach kulturowych oraz mitach narodowych.

Artysta, mieszkający od 1991 roku w Nowym Jorku, posługuje się fotografią, filmem, wideo oraz instalacją. Zarówno jego warsztat, jak i fascynacje nieustannie oscylują wokół kultury popularnej. Piotr Uklański, czerpiąc obficie z jej bogactwa, otrzymując z niej silne inspiracje, nie obawia się sięgać po wizualne klisze. W procesie twórczym jednak nigdy jej do końca nie dekonstruuje, mimo że znany jest ze zdecydowanych rekonfiguracji znaczeń za pomocą zmiany kontekstu (praca "Dance Floor", 1996, w której wibrująca światłami taneczna posadzka z dyskoteki przeniesiona została do galerii, przez co obiekt nabrał niemalże cech rzeźby minimalistycznej), czy umiejętności wydobycia zaskakujących jakości obiektu wbrew jego kontekstowi (osławiona seria fotograficzna "Naziści", w której estetyka dzieła, ukazująca przystojnych mężczyzn w mundurach, przesłoniła historyczny, mroczny kontekst przedstawionych portretów).

W przypadku "The Year We Made Contact", 2010 artysta niejako nakłada specyficzną warstwę znaczeniową na wyraziście określoną i rozpoznawalną warstwę stylistyczną. Tytuł instalacji nawiązuje bowiem do powstałego w latach 80. filmu science-fiction, a element kompozycji przestrzennej pod znamiennym tytułem "Red Dwarf"/"Czerwony Karzeł" - to nic innego, jak wizualna interpretacja gasnącej gwiazdy, co sugestywnie sugeruje jego nazwa.

Pomysł wprowadzenia prac malarskich i obiektów Tadeusza Kantora oraz włączenia ich do wspólnej artystycznej przestrzeni wraz z nową instalacją Piotra Uklańskiego, jej kontekstem znaczeniowym, stwarza niepowtarzalną możliwość wyodrębnienia tych cech i form ekspresji, które zainspirowały powstanie dzieła młodego artysty. Obecność oryginalnych płócien i manekinów twórcy teatru Cricot 2 odgrywa zatem ważną rolę w procesie interpretacyjnym, uwypukla tradycję, a także naświetla aspekty pracy Uklańskiego, które się jej nie poddają.

Analizując źródła i początki stylistyki, symboliki i ekspresji teatru Kantora, warto odnieść je do rzadko dostępnych obrazów malarstwa materii, powstałych na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, które zobaczymy na wystawie. Obrazy te wraz z pracami na płótnie pochodzącymi z okresu fascynacji Kantora estetyką informelu - które nota bene włączały dokonania polskiego artysty do światowego nurtu awangardowych poszukiwań - będą prezentowane w kontekście obiektów z pierwszego spektaklu Cricot 2 - "W małym dworku".

Premiera tego historycznego, niemal kultowego przedstawienia teatru informel miała miejsce 14 stycznia 1961 roku. To właśnie w tym spektaklu aktorzy traktowani byli na równi z przedmiotami, całkowicie pozbawieni indywidualności, stanowili wręcz niezróżnicowaną masę. Jak mówił sam Kantor: "ludzie w szafie upodobnieni do wieszanych tam ubrań, pozbawieni własnej woli". Tak więc prezentacja w Art Stations Foundation stwarza niepowtarzalną okazję do porównania "stylistyki bezforemności" materii malarskiej i jej transgresji do symbolicznej przestrzeni teatralnej.

Dostępna publiczności będzie także legendarna "szafa" Kantora jako nowe miejsce przestrzeni teatralnej, a zarazem obiekt, któremu artysta nadał nowe znaczenie 'metafizycznego' rekwizytu teatralnego. Charakterystyczna stylistyka obiektów-manekinów dopełni przedstawienie i nada im cechy spójnej, acz różnorodnej kompozycji przestrzennej.

Ważną część wystawy stanowi zbiór prac malarskich eksponujących włączenie w przestrzeń obrazową przedmiotów "niższej rangi", takich jak np. zniszczony parasol. Elementy tak zwanej "realności gotowej" eksponowane są w wizualizacji przedmiotów nieważnych, pozbawionych wartości artystycznej, którym przywracany zostaje wizualny charakter dzieła sztuki. W tej grupie na specjalną uwagę zasługuje zaskakująca i ciekawa korelacja prostych materiałów, na przykład nie zagruntowane blejtramy w przypadku przykładów dwóch obrazów z serii "Wszystko wisi na włosku".

Projekt ekspozycji w Art Stations Foundation, scenografia, a także koncepcja prezentacji w zestawieniu dzieł dwóch artystów: Tadeusza Kantora i Piotra Uklańskiego, umożliwiają namysł nad przenikaniem się stylów i tradycji, poszukiwaniem nowych form w kontekście symboliki awangardowej - teatralnej i pokrewnych sztuk wizualnych, a także pozwalają na głębszą refleksję nad istotą i przesłaniem dzieł stanowiących poszczególne elementy tej spójnej kompozycji przestrzennej.

Dzieło Piotra Uklańskiego z kolekcji Grażyny Kulczyk, które w tym roku miało swoją premierę na Biennale w Whitney Museum w Nowym Jorku, jest po raz pierwszy pokazywane w Polsce. Wszystkie prace malarskie Tadeusza Kantora pochodzą także z Kolekcji Grażyny Kulczyk. Obiekty teatralne udostępnił Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora "Cricoteka" w Krakowie.

***

Tadeusz Kantor (1915-1990) To jeden z najbardziej znanych na świecie polskich twórców teatru i sztuki. Malarz, scenograf, reżyser, aktor, animator happeningów, poeta, teoretyk sztuki. Prekursor polskiej awangardy. Kantor jest twórcą współczesnego teatru polskiego, awangardowej metody teatralnej, która przeszła wraz ze swym twórcą wiele przemian od teatru "informel"do teatru "zerowego" oraz tak zwanego "teatru śmierci" w "Umarłej klasie". Malarstwo i teatr przenikały się nawzajem przez całe jego życie. Do końca pozostały ze sobą tożsame.

Wśród wielu wystaw szczególne miejsce zajmują prezentacje w: Galerie de L'Université A.G. (Paryż 1966), Demarco Gallery (Edynburg 1972), Whitechapel Art Gallery, Main&small galleries (Londyn 1976), Centre d'Arts Contemporains (Orlean 1990), Sezon Museum of Art (Tokio 1994), Itami City Museum of Art. (Hyogo 1995), The Czech Museum of Fine Arts, (Praga 2003), a także liczne próby reinterpretacji tej twórczości w ramach "Festiwalu Kraków 2000 - Europejskie Miasto Kultury" oraz wystawa "Tadeusz Kantor. Interior imaginacji" ("Zachęta" Warszawa, "Cricoteka" Kraków 2005).

Prace Tadeusza Kantora znajdują się w wielu państwowych i prywatnych kolekcjach. Wśród nich najważniejszym miejscem jest krakowska "Cricoteka" - Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora, istniejąca od 1980 r. Pełni funkcję archiwum, galerii, placówki naukowej i jednocześnie "muzeum".

***

Piotr Uklański (ur. 1968)

Artysta fotografik i reżyser. Ukończył studia na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w 1991r. wyjechał do Nowego Jorku. W Stanach Zjednoczonych zajmował się m.in. również reżyserią teledysków gwiazd sceny muzycznej. Spośród wystaw indywidualnych zwracają uwagę: wystawa w Sandomierzu ("Pojedynek w pojedynkę", 1993), Lublinie ("Życie jakie powinno być", 1995), Nowym Jorku ("More Joy of Photography", 1997 oraz "Biało-czerwona" w Galerii Gagosian w 2008). W Polsce sławę przyniosła mu wystawa "Naziści" w warszawskiej Zachęcie w listopadzie 2000 (wcześniej prezentowana w Londynie), wystawa została demonstracyjnie zniszczona przez Daniela Olbrychskiego, który również znalazł się wśród sportretowanych aktorów (na fotosie z filmu "Jedni i drudzy" Claude'a Leloucha). Z innych znanych prac Uklańskiego można wymienić "Dance Floor" (1996) - przeniesienie posadzki z klubu nocnego; mozaikę z ceramicznych odpadków produkcyjnych przed Domem Towarowym "Smyk" w Warszawie (1999); pomiędzy rokiem 2005 a 2008 rozwinął także wątek narodowych emblematów polskich, pokazał bowiem biało-czerwoną flagę z emalii i szkła w Galerii Emmanuel Perrotin w Paryżu, a potem w Galerii Gagosian w Nowym Jorku rozmyty napis "Solidarność" ze zdjęcia w Stoczni Gdańskiej. Uklański posługuje się różnymi środkami twórczymi, poza fotografią i filmem m.in. instalacją, wideo, performance.

Jako reżyser filmu fabularnego zadebiutował westernem "Summer Love" z udziałem Bogusława Lindy, Katarzyny Figury i Vala Kilmera (2005) pokazanym na XXXI Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Film ten przyniósł artyście nominację do nagrody Gucci Group Award w 2007 roku.

Art Stations - Poznań

04.11.2010 - 21.01.2011

Na zdjęciu: Tadeusz Kantor, Ludzie atrapy, Teatr Informel,1961r., z Kolekcji Grażyny Kulczyk